Economist: Τα μαθήματα πόνου από την οκταετή Οδύσσεια της Ελλάδας -Κανένα success story

 

Kανείς δεν μπορεί να μιλήσει για «success story»

Oι προβλέψεις για την ανάκαμψη της αποδείχθηκαν αμείλικτα αισιόδοξες

Οι λάθος προβλέψεις του Γ. Παπανδρέου από το Καστελόριζο

Ο ΣΥΡΙΖΑ, μία ερασιτεχνική ομάδα πρώην κομμουνιστών και καθηγητών που ανήλθαν στην εξουσία από τους απελπισμένους ψηφοφόρους το 2015, είδαν τη δική τους μαγική θεώρηση αντι-λιτότητας να συνθλίβεται γρήγορα

 

Με αφορμή την επικείμενη έξοδο της χώρας από το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης το βρετανικό περιοδικό Economist κάνει αφιέρωμα στην ελληνική οκταετή κρίση.
Με αναφορές στις δηλώσεις του τότε Έλληνα πρωθυπουργού, Γ. Παπανδρέου από το Καστελόριζο, όταν η κρίση ξεκινούσε και εκείνος έκανε λόγο για μια νέα Οδύσσεια, ο Economist εκτιμά ότι θα ήταν ωραία να νομίζει κανείς ότι οι περιπέτειες της Ελλάδας θα έχουν παρόμοια κατάληξη με αυτή του Οδυσσέα.
Υπάρχουν πράγματι ενδείξεις ανάκαμψης, κυρίως από τον μεγάλο αριθμό τουριστών που συρρέει στα ελληνικά νησιά, όπως και στο Καστελόριζο. Η ανάπτυξη έχει επιστρέψει αν και μάταια. Οι πληγές παραμένουν παντού. Όπως οι Έλληνες γνωρίζουν πολύ καλά, μετά από τη μετανάστευση εκατοντάδων χιλιάδων και τη σχεδόν 25% υποχώρηση του ΑΕΠ από το 2008, κανείς δεν μπορεί να μιλήσει για «success story».
Οι προβλέψεις του Γ. Παπανδρέου ήταν λανθασμένες και αυτό είναι το μάθημα του οκταετούς πόνου της Ελλάδας.
Μια καλή άποψη που θα πρέπει να τεθεί σχετικά με τις επίπονες διαδικασίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι μετασχηματίζουν φλεγμονώδη πολιτικά επιχειρήματα σε τεχνικά θέματα που καλούνται να εξομαλύνουν ανώνυμοι, απολιτικοί γραφειοκράτες. Όταν κάποτε οι χώρες πολεμούσαν για πόρους ή για εδάφη, τώρα η ένταξή τους σε μια ομάδα κρατών με κοινούς κανόνες οδηγεί τις διαφωνίες τους σε μακρές διαπραγματεύσεις που με τη σειρά τους καταλήγουν σε ανακοινώσεις που κανείς δεν διαβάζει. Πολύ βαρετό και ίσως λίγο αντιδημοκρατικό. Αλλά καλύτερο απ’ ό, τι προηγείτο.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι ιδιοτελές σε αυτήν την υπόθεση. Η Ελλάδα δημιούργησε τα δικά της προβλήματα, αλλά ήταν σε μεγάλο βαθμό θεατής καθώς οι «λύσεις» επιβλήθηκαν από άλλους. Οι κανόνες των προγραμμάτων διάσωσής της αντικατόπτριζαν την εγκατάσταση της απόλυτης λιτότητας ως επίσημου δόγματος της ευρωζώνης. Και ήταν το θύμα της κακής πολιτικής καθώς και της πολιτικής εξουσίας.
Τώρα, η Ελλάδα, που έχει απομείνει με ανεπαρκείς δημόσιες υπηρεσίες, πολύ υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, αδύναμα θεσμικά όργανα και άθλια δημογραφικά στοιχεία, θα πρέπει να πετυχαίνει μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα (δηλαδή πριν από την καταβολή τόκων) για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.
Ωστόσο, οι προβλέψεις για την ανάκαμψη της αποδείχθηκαν αμείλικτα αισιόδοξες, καθώς η λιτότητα που επισκέφθηκε στη χώρα, προκάλεσε, όπως ήταν εντελώς προβλέψιμο, την εμβάθυνση της ύφεσης και καθιστούσε τα χρέη της όλο και πιο αδύνατο να αποπληρωθούν. Ήταν ο πιο καταστροφικός τρόπος να φανταστεί κανείς.
Τώρα, η Ελλάδα, που έχει απομείνει με ανεπαρκείς δημόσιες υπηρεσίες, πολύ υψηλούς φορολογικούς συντελεστές, αδύναμα θεσμικά όργανα και άθλια δημογραφικά στοιχεία, θα πρέπει να πετυχαίνει μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα (δηλαδή πριν από την καταβολή τόκων) για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.
Αυτή είναι η μαγική σκέψη που μεταμφιέζεται ως πολιτική. Πολύ συχνά στη σημερινή Ευρώπη, τα οξεία προβλήματα δεν διαλύονται από αργυρούς διπλωμάτες, αλλά μάλλον μετατρέπονται σε χρόνιες ασθένειες που παραμένουν ανεκτές, έως ότου δεν είναι. Είναι αλήθεια ότι οι τραπεζικές μεταρρυθμίσεις και οι θεσμικές αλλαγές έχουν καταστήσει την ευρωζώνη πιο ανθεκτική.
Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ, μία ερασιτεχνική ομάδα πρώην κομμουνιστών και καθηγητών που ανήλθαν στην εξουσία από τους απελπισμένους ψηφοφόρους το 2015, είδαν τη δική τους μαγική θεώρηση αντι-λιτότητας να συνθλίβεται γρήγορα. (Οι παράπλευρες απώλειες ήταν οι έλεγχοι κεφαλαίων που δεν έχουν ακόμη καταργηθεί, όπως παραπονιούνται οι ξενοδόχοι και οι εργαζόμενοι στις οικοδομές στο Καστελόριζο). Η Ελλάδα αποδείχθηκε ότι είχε απλή επιλογή: ένα καταστροφικό Grexit ή συνθηκολόγηση στους τιμωρητικούς όρους που απαιτούσαν οι πιστωτές της για να την κρατήσουν στο ευρώ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, μία ερασιτεχνική ομάδα πρώην κομμουνιστών και καθηγητών που ανήλθαν στην εξουσία από τους απελπισμένους ψηφοφόρους το 2015, είδαν τη δική τους μαγική θεώρηση αντι-λιτότητας να συνθλίβεται γρήγορα.
Αλλά η αποτυχία της ευρωζώνης να καταρρεύσει εξέθρεψε τον εφησυχασμό. Τους τελευταίους έξι μήνες, εν μέσω ασυνήθιστα θετικών πολιτικών και οικονομικών συνθηκών, οι κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να συγκεντρώσουν τη βούληση να δημιουργήσουν την άμυνα της ζώνης του ευρώ ενάντια στον επόμενο σοκ.
Επίσης, δεν χρησιμοποίησαν το χώρο που τους παρείχαν οι μικρότεροι αριθμοί μεσογειακών διαβάσεων για να παράγουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για το άσυλο. Αντ’ αυτού καταναλώθηκαν σε άσκοπη μάστιγα αντιπαραθέσεων για τις ποσοστώσεις. Οι πρόχειρες λύσεις στην Τουρκία και τη Λιβύη δεν μπορούν να διαρκέσουν για πάντα.
Αυτά τα ζητήματα συνεχίζονται για χρόνια, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη εντός και μεταξύ των χωρών. Όπως φαίνεται, οι κυβερνήσεις επιλέγουν την εύκολη διέξοδο. Είναι απλούστερο να περιφρονούν και να καθυστερούν παρά να σπάσουν τα ταμπού, όπως η διαγραφή του ελληνικού χρέους ή η σφυρηλάτηση μιας ενιαίας πολιτικής ασύλου.
Ένα μάθημα, λοιπόν, από την κρίση στην Ελλάδα είναι ότι το ενιαίο νόμισμα είναι πιο δύσκολο να σπάσει απ’ ό,τι προέβλεπαν οι επικριτές του.
Ένα άλλο θέμα είναι ότι η ΕΕ θα φτάσει στα άκρα, συμπεριλαμβανομένης και της εξαθλίωσης των δικών της μελών, για να αποφύγει τη λήψη σκληρών αποφάσεων.
Η ικανότητα της ΕΕ να αναβάλει δύσκολες αποφάσεις κάποτε ήταν δείγμα της ανθεκτικότητάς της, ή τουλάχιστον της ικανότητά της να διαχειρίζεται τις διαφωνίες. Αλλά σε έναν πιο απρόβλεπτο κόσμο, όπου η Ευρώπη αγωνίζεται κατά της αστάθειας εκτός των συνόρων της και κατά του λαϊκισμού στο εσωτερικό της, κινδυνεύει να γίνει η αδυναμία της.
Εναλλακτικά μοντέλα, από τον κινεζικό κρατικό καπιταλισμό έως τον κακοποιημένο εθνικισμό της Ρωσίας, είναι διαθέσιμα και κερδίζουν υποστηρικτές όταν οι ψηφοφόροι χάνουν την πίστη τους στο ευρωπαϊκό μοντέλο.
Το νιώθεις ιδιαίτερα έντονα στο Καστελόριζο, μόλις 20 λεπτά από την αυταρχική Τουρκία του Ερντογάν. Αλλά η προειδοποίηση πρέπει να αντηχεί σε ολόκληρη την ήπειρο.
Πηγή: ΑΠΕ ΜΠΕ
Πηγή: Economist: Τα μαθήματα πόνου από την οκταετή Οδύσσεια της Ελλάδας -Κανένα success story | iefimerida.gr

Τζέφρι Ευγενίδης: «Γνωρίζω πολύ καλά τι σημαίνει πτώχευση»

Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ ελληνικής καταγωγής συγγραφέας ετοιμάζεται να ταξιδέψει στην Ελλάδα και να αναμετρηθεί για άλλη μία φορά με τη χώρα των προγόνων του.

 

Επιτέλους το πήρε απόφαση. Υστερα από πολλές προσκλήσεις, αρνήσεις και αναβολές, ο Τζέφρι Ευγενίδης θα επισκεφθεί στις 27 Σεπτεμβρίου την Ελλάδα – ας όψεται η διοργάνωση «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του Δήμου Αθηναίων, στο πλαίσιο της οποίας του απηύθυνε το αίτημα η αμερικανική πρεσβεία. Θα αφήσει λοιπόν για λίγο στην άκρη τη συγγραφή του νέου του βιβλίου και θα παραβεί την αρχή του να μην ταξιδεύει όσο γράφει. Αλλωστε, έχει ισχυρό κίνητρο για να προβεί σε αυτή την προσωπική ανατροπή. Στο πλαίσιο των υποχρεώσεών του στην Ελλάδα θα επισκεφθεί για πρώτη φορά και τη Θεσσαλονίκη. «Δεν έχω πάει ποτέ στη Βόρεια Ελλάδα και θέλω να δω πώς είναι από τοπογραφική και γεωγραφική άποψη. Με ελκύει και για ιστορικούς λόγους, καθώς όταν διαβάζεις για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πάντα συναντάς το όνομα της πόλης. Επίσης, γνωρίζω κάποιους έλληνες εβραίους των οποίων οι οικογένειες ζούσαν εκεί» διευκρινίζει για ποιους ακριβώς λόγους κάμφθηκαν οι αντιστάσεις του.

Μιλάμε όσο βρίσκεται εν μέσω μετακόμισης. Γιατί πρόσφατα πήρε άλλη μία, πολύ μεγαλύτερη, απόφαση. Αφήνει το Πρίνστον του Νιου Τζέρσεϊ και επιστρέφει στη Νέα Υόρκη για να διδάσκει πλέον στο New York University (NYU). Ούτως ή άλλως, έχει αφήσει πίσω το τελευταίο του βιβλίο «Δελτία παραπόνων» (κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη), στο οποίο στρέφεται για πρώτη φορά στη μικρή φόρμα. Τρόπος του λέγειν, δηλαδή, καθώς το πρώτο διήγημα που έγραψε και περιλαμβάνεται στη συλλογή χρονολογείται ήδη από το 1988. Αυτό που επείγει αυτή τη στιγμή είναι το καινούργιο του πόνημα, για χάρη του οποίου είναι ζωτικής σημασίας να δει από κοντά όσα διαβάζει τόσα χρόνια στις εφημερίδες για την Ελλάδα της κρίσης. Γιατί ο 58χρονος Ευγενίδης έχει πάντα τις κεραίες του στραμμένες στην ειδησεογραφία της Ευρώπης. Στην Ελλάδα, αλλά και στην Τουρκία, καθότι εγγονός μεταναστών από την Προύσα της Μικράς Ασίας. «Ημουν από την αρχή καχύποπτος με τον Ερντογάν. Η προκατάληψή μου είχε τη ρίζα της στην ιστορία της οικογένειάς μου, αλλά απ’ ό,τι φάνηκε η ανησυχία μου για τις τακτικές του επιβεβαιώθηκε απ’ όσα έλαβαν χώρα τα τελευταία δέκα χρόνια στην περιοχή. Με την Ελλάδα αισθάνομαι αλληλεγγύη για όσα έχουν συμβεί. Εχω μια έγνοια για τη χώρα και δίνω προσοχή στα τεκταινόμενα, όπως κάνουν πολλοί Ελληνες της διασποράς».

Πάντα με εντυπωσίαζε η αμφίθυμη αντιμετώπιση της Ελλάδας από τους Ελληνες της διασποράς: από τη μία η άνευ όρων αποδοχή, αγάπη και έγνοια και από την άλλη η δριμεία κριτική για τη χώρα.

«Δεν με εκπλήσσει αυτό που λέτε, έχω γνωρίσει ανθρώπους με αυτό το προφίλ. Ο πατέρας μου αν ζούσε θα ήταν ανάμεσά τους. Οι γονείς του ήταν έλληνες μετανάστες και η μητρική του γλώσσα ήταν τα ελληνικά, αλλά όταν πήγε σχολείο έπρεπε να μάθει αγγλικά, να γίνει Αμερικανός και να ενσωματωθεί στην Αμερική. Γι’ αυτό και έγινε τελικά ένας αμερικανός πατριώτης, υπηρέτησε στον αμερικανικό Στρατό και στο Ναυτικό και όταν έφτασε στη μέση ηλικία δεν ενέκρινε την πολιτική της Ελλάδας στη διάρκεια της δεκαετίας του ’70. Ο πατέρας μου ήταν πάντα με το μέρος της Αμερικής. Από την άλλη, παρέμενε Ελληνας. Εδινε ελληνικά ονόματα στις εταιρείες που δημιουργούσε, ένιωθε ότι ήταν Ελληνας και ότι η ελληνικότητά του αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς του. Μάλλον όμως ανήκει στην κατηγορία εκείνων των Ελλήνων της Αμερικής που έχουν ένα αίσθημα ανωτερότητας απέναντι στην πατρογονική χώρα ή που αισθάνονται ότι πρέπει να υιοθετήσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές, αμιγώς αμερικανικές, και να επιτύχουν οικονομικά στη ζωή τους».

Πολλοί από τους Ελληνες της Ελλάδας, πάντως, σας θεωρούν «δικό μας συγγραφέα». Πώς αισθάνεστε όταν το ακούτε;

«Αισθάνομαι ότι δεν αξίζω να θεωρούμαι Ελληνας, από την άποψη ότι δεν μιλάω ελληνικά και ούτε μεγάλωσα στην Ελλάδα. Από την άλλη, βλέπω ότι η συνειδητότητα που έχω για την κληρονομιά μου παρεισφρέει στο έργο μου, μάλιστα κάποια πράγματα που γράφω στο νέο μου βιβλίο σχετίζονται με την “ελληνικότητά” μου. Είναι κομμάτι της ταυτότητάς μου, οπότε δεν είναι εντελώς άκυρος ο ισχυρισμός. Δεν είμαι ο μόνος ελληνομερικανός συγγραφέας. Πριν από λίγες εβδομάδες γνώρισα τον Ντέιβιντ Σεντάρις και μιλήσαμε για τη σύνδεσή μας με την Ελλάδα. Ξέρετε, είναι και ο Τζορτζ Σόντερς. Οι περισσότεροι δεν συνειδητοποιούν ότι είναι επίσης μισός Ελληνας, επειδή το όνομά του δεν είναι ελληνικό. Είμαστε εμείς οι τρεις και είναι μια αστεία σύμπτωση».

Τι ακριβώς γράφετε στο νέο σας βιβλίο;

«Είμαι ακόμη στην αρχή, αλλά γράφω ένα κεφάλαιο για το πώς βιώνει ένα αγόρι την επαφή του με την ανάγνωση των αρχαίων κειμένων και την ελληνική μυθολογία και Ιστορία. Πώς αρχίζει να αντιλαμβάνεται την ελληνικότητά του μέσα από τις αρχαίες πηγές και τον βαθύ σεβασμό των δασκάλων του γι’ αυτόν τον αρχαίο πολιτισμό. Εξετάζω τι σημαίνει να είσαι Αμερικανός, απόλυτα ξεριζωμένος όχι μόνο από την αρχαία Ελλάδα αλλά και από τη σύγχρονη, και τι διεργασίες ενεργοποιεί στο μυαλό σου όταν είσαι νέος και ευεπηρέαστος».

Πολύ αυτοβιογραφικό ακούγεται αυτό το κεφάλαιο.

«Ναι, είναι. Το βιβλίο που γράφω αυτή τη στιγμή είναι πολύ πιο αυτοβιογραφικό από τα προηγούμενα γιατί, όπως ξέρετε, τα περισσότερα βιβλία έχουν ένα έντονο αυτοβιογραφικό στοιχείο. Ψάχνεις να βρεις υλικό που σε ενδιαφέρει, σε ενεργοποιεί και διευκολύνει τη ροή στο κείμενό σου. Απ’ οπουδήποτε κι αν προέρχεται, πηγαίνεις για να το αναζητήσεις».

Οπότε πώς βιώνατε όταν ήσασταν μικρός την επαφή με την Ελλάδα μέσα από τα κείμενα της αρχαίας γραμματείας;

«Στο γυμνάσιο και στο λύκειο αφιερώναμε πολύ χρόνο στους κλασικούς και στα αρχαία κείμενα, αλλά και στην αγγλική ποίηση που είναι εμπνευσμένη από την ελληνική μυθολογία. Συναντούσαμε την Ελλάδα μέσα από την ποίηση του Βύρωνα και του Πέρσι Σέλεϊ. Αυτά είναι τα θεμέλια της εκπαίδευσής μου. Χωρίς να το δικαιούμαι ή να το αξίζω, ως νεαρός Ελληνοαμερικανός πάντα αισθανόμουν μια κωμική υπερηφάνεια και μια συνάφεια με αυτόν τον πολιτισμό που είναι τόσο αγαπητός και σημαντικός για τη Δύση. Υπάρχουν δυνητικά κωμικά στοιχεία σε αυτή την ιστορία και σε αυτή την ταύτιση. Πάνω σε αυτό δουλεύω με το βιβλίο μου».

Ας έρθουμε λίγο και στο πρόσφατο βιβλίο σας, τη συλλογή διηγημάτων «Δελτίο παραπόνων». Αλήθεια, πώς διαφοροποιείται η διαδικασία συγγραφής όταν γράφει κανείς διηγήματα;

«Το διήγημα είναι πιο δύσκολο είδος από πολλές απόψεις. Εχεις λίγο χώρο για να δουλέψεις. Πρέπει να μπαίνεις στο κλίμα της ιστορίας και να βγαίνεις μέσα σε λίγο χρόνο. Ωστόσο, κάποιες από αυτές τις ιστορίες είναι αρκετά μεγάλες. Νομίζω ότι υπάρχουν δύο είδη διηγημάτων. Το ένα αναφέρεται σε ένα μικρό χρονικό διάστημα, μία ημέρα ή μία εβδομάδα, και υπαινίσσεται ένα μεγαλύτερο αφήγημα, ακόμη και μια ζωή. Το άλλο αναφέρεται σε μια ολόκληρη ζωή παραλείποντας τα πάντα εκτός από τα πιο σημαντικά γεγονότα. Οι πρώτες μου ιστορίες ανήκαν στην πρώτη κατηγορία και οι πιο ύστερες, αυτές που έγραψα μετά από τα μυθιστορήματά μου, ανήκουν στη δεύτερη. Αυτές τις τελευταίες, τις είχα στο μυαλό μου ως μυθιστορήματα που έπειτα συμπύκνωσα σε 30 ή 40 σελίδες».

Πάντως, αν πούμε ότι υπάρχει μια κοινή θεματική στα διηγήματα, αν θέλετε, αυτή αναμφίβολα είναι η ανθρώπινη αποτυχία. Ιδίως η αποτυχία των ανδρών να ανταποκριθούν στον ρόλο τους – ως πατέρες, γιοι, σύζυγοι και «κουβαλητές». Ηταν μια συνειδητή επιλογή;

«Πότε δεν έχω το μυαλό μου σε θεματικές όταν γράφω. Οι θεματικές και οι κατηγοριοποιήσεις συνηθίζονται στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων και αποτελούν έναν τρόπο να μιλήσεις για ένα βιβλίο συμπυκνώνοντας το περιεχόμενό του σε μια απλουστευτική ιδέα. Μια ιστορία είναι σχεδόν πάντα για έναν άνθρωπο με ένα πρόβλημα και πράγματι μου έχει επισημανθεί ότι πολλές από αυτές τις ιστορίες αφορούν ανθρώπους, συχνά άνδρες, συχνά συζύγους, οι οποίοι αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα. Αλλά μία από τις μεγάλες ιστορίες στη συλλογή έχει ως βασικούς της χαρακτήρες δύο γυναίκες».

Προφανώς αναφέρεστε στο διήγημα «Παραπονιάρες». Αληθεύει ότι είναι εμπνευσμένο από τη ζωή της μητέρας σας;

«Ναι, από μια μακρόχρονη φιλία που είχε με μια νεότερη γυναίκα. Μου πήρε πολλά χρόνια να γράψω αυτή την ιστορία. Η μητέρα μου είχε διαγνωστεί με άνοια προς το τέλος της ζωής της. Καθώς εξασθενούσε, θέλησα να διατηρήσω ανέπαφη την εικόνα της με αυτό το διήγημα, το οποίο ολοκλήρωσα λίγο προτού πεθάνει».

Ωστόσο, γιατί επανέρχεστε στα διηγήματά σας σε χαρακτήρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα;

«Διότι στη ζωή μου τα χρήματα έρχονταν και παρέρχονταν. Η μητέρα μου μεγάλωσε σε ακραία φτώχεια. Ο πατέρας μου γεννήθηκε σε μια οικογένεια μεταναστών οι οποίοι αγωνίζονταν να τα βγάλουν πέρα. Στη διάρκεια της ζωής του, έκανε μια περιουσία και την έχασε. Με επηρέασε βαθύτατα. Γνωρίζω από πρώτο χέρι τι σημαίνει πτώχευση, τον συναισθηματικό και ψυχολογικό αντίκτυπο που επιφέρει, ιδίως μετά από καιρό αφθονίας».

Να υποθέσω ότι ο κόσμος στις ΗΠΑ έχει χάσει την πίστη του στις προοπτικές που υποτίθεται ότι πρόσφερε αυτή η χώρα;

«Πρόσφατα άκουσα στο ραδιόφωνο ότι τη δεκαετία του ’50 το ΑΕΠ των ΗΠΑ αντιπροσώπευε το 50% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Είναι μια απίστευτη στατιστική. Μεγάλωσα σε μια εποχή που οι ΗΠΑ ήταν απόλυτα κυρίαρχες και με τεράστια αυτοπεποίθηση. Τότε έμοιαζε ότι αυτή θα είναι μια μόνιμη κατάσταση πραγμάτων. Οι περισσότεροι γονείς περίμεναν ότι τα παιδιά τους θα ζήσουν μια καλύτερη ή έστω μια πιο άνετη ζωή από τους ίδιους. Αρκούσε να εργάζεται ένας γονιός για να συντηρεί την οικογένεια. Αυτό πλέον δεν ισχύει. Η ψαλίδα των ανισοτήτων έχει ανοίξει, ήδη απ’ όταν ήμουν παιδί. Ο πληθυσμός, σε γενικές γραμμές, δεν είναι πολύ υγιής, για ένα σωρό λόγους. Οι ψυχικές ασθένειες, η κατάθλιψη και η αγωνία βρίσκονται σε άνοδο, ιδίως στους νέους. Αυτά τουλάχιστον διαβάζεις στις εφημερίδες. Η εμπειρία μου ως καθηγητή πανεπιστημίου δεν συνάδει με αυτόν τον πεσιμισμό. Σύμφωνοι, διδάσκω σε ένα ακαδημαϊκό ίδρυμα της ελίτ, αλλά βλέπω ότι η νέα γενιά θέτει τα σωστά ερωτήματα για τη ζωή και εκφράζει έναν υγιή σκεπτικισμό. Και πάλι, δεν είναι ποτέ σοφό να είσαι πεσιμιστής από αντανακλαστική αντίδραση. Ο γάλλος πολιτικός στοχαστής Αλεξίς ντε Τοκβίλ περιέγραφε την “ισότητα των συνθηκών” στις πρώτες αμερικανικές κοινωνίες. Για να έχεις μια λειτουργική δημοκρατία πρέπει να διαφυλάσσεις αυτή την ισότητα και σήμερα στις ΗΠΑ κοντεύουμε να γίνουμε μια πλουτοκρατία. Αυτό είναι κάτι που μπορείς να αισθανθείς μέσα από τις ιστορίες του βιβλίου. Εχουν γραφτεί από έναν άνθρωπο που μεγάλωσε στο πρώτο είδος Αμερικής αλλά πλέον ζει σε μια χώρα που έχει γίνει το δεύτερο. Πολλά έχουν βελτιωθεί μέσα στα χρόνια, αλλά όχι οι ίσες ευκαιρίες».

Το βιβλίο κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το 2017, λίγο καιρό αφότου είχε δει το φως της δημοσιότητας το σκάνδαλο Γουάινστιν. Πώς αντιδράσατε σε αυτή την είδηση; Ενα διήγημα του βιβλίου περιγράφει τη δυναμική ανάμεσα σε μια γυναίκα και στον φερόμενο βιαστή της.

«Η ιστορία “Εγκαιρη καταγγελία” είχε ολοκληρωθεί προτού δημοσιοποιηθούν οι αποκαλύψεις για τον Γουάινστιν. Η πλοκή βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, τα οποία μου είχε αφηγηθεί ένας φίλος και με οδήγησαν στη δική μου επινοημένη ιστορία. Είμαι σίγουρος ότι πλέον, μεσούντος του κινήματος “Me Τoo”, είναι δύσκολο να τη διαβάσει κανείς ανεπηρέαστος από το υπάρχον κλίμα. Για εμένα η ιστορία αντιπροσωπεύει την απόπειρα από πλευράς μου να πάρω ένα κλισέ (τη δυναμική μεταξύ ενός μεγαλύτερου άνδρα με εξουσία και μιας νεότερης γυναίκας) και να το αναποδογυρίσω. Προσπάθησα να περιπλέξω την ηθική κρίση που απορρέει από αυτή τη δυναμική και όχι να την εξαφανίσω. Ο μεγαλύτερος άνδρας στην ιστορία συμπεριφέρεται με αποκρουστικό τρόπο και πληρώνει το τίμημα. Αλλά και η νεότερη γυναίκα δεν είναι άμοιρη ευθυνών, αν και μπορώ να πω ότι τη βρίσκω ηρωική μορφή παρ’ όλα αυτά. Η μυθοπλασία στα καλύτερά της πρέπει να αποπειράται να διευρύνει τη συμπόνια μας. Με την έννοια ότι δεν μοιάζει καθόλου με μια ιδεολογική διαμάχη».

Πιστεύετε ότι η μυθοπλασία θα επιζήσει από τα χτυπήματα που της έχει επιφέρει η διαρκής ροή πληροφορίας η οποία συγκλονίζει τον ψυχισμό του αναγνώστη;

«Ποιος το ξέρει; Κάθε Ελληνας, όπως και κάθε κάτοικος του Ντιτρόιτ, γνωρίζει πολύ καλά ότι τα ερείπια ασκούν μια μορφή εξουσίας και εκπέμπουν υπέρτατη ομορφιά. Καθώς η λογοτεχνία χάνει την πρωτοκαθεδρία της στον σύγχρονο πολιτισμό, νιώθω ακόμη πιο δεμένος μαζί της. Βαθιά μέσα μου πιστεύω ότι ένας πολύ ικανοποιητικός αριθμός ανθρώπων ζητεί απεγνωσμένα τη διαφωτιστική ακρίβεια, την ομορφιά των λέξεων, την ενσυναίσθηση και τη διαύγεια που μόνο η λογοτεχνία παρέχει. Ενα πράγμα που μου έχει μάθει η ζωή είναι να μη βιάζομαι να προβλέψω την καταστροφή. Ο Ελληνας μέσα μου σπεύδει να το κάνει, όπως επίσης σπεύδει να χορέψει μέσα στα ερείπια σαν τον Ζορμπά».

Η επίσκεψη του Τζέφρι Ευγενίδη στην Ελλάδα πραγματοποιείται με τη συνεργασία της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του Δήμου Αθηναίων, της Πρεσβείας των ΗΠΑ, των Εκδόσεων Πατάκη και του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.

Ο Τζέφρι Ευγενίδης γεννήθηκε στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν το 1960. Το πρώτο του μυθιστόρημα «Αυτόχειρες Παρθένοι» (εκδ. Libro) εκδόθηκε το 1993 και τον εκτόξευσε αμέσως στη σφαίρα των σπουδαίων συγγραφέων και της mainstream αποδοχής χάρη στη νωχελική κινηματογραφική απόδοσή του από τη Σοφία Κόπολα. Το επόμενο βιβλίο του, «Middlesex: Ανάμεσα στα δύο φύλα» (εκδ. Libro), για την ερμαφρόδιτη Καλλιόπη Στεφανίδη κυκλοφόρησε το 2002 και του απέφερε πολλά βραβεία, ανάμεσά τους και το Πούλιτζερ. Δύο ιστορίες από το τελευταίο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Δελτία παραπόνων» (εκδ. Πατάκη), μπορούν να διαβαστούν και ως prequels παλαιότερων βιβλίων του. Από τη μία «Το χρησμικό αιδοίο» ήταν μέρος ενός προσχεδίου για το «Middlesex». Από την άλλη, το «Air Mail» έχει ως πρωταγωνιστή του έναν χαρακτήρα που θυμίζει πολύ τον Μίτσελ Γκραμάτικους από το πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του «Σενάριο γάμου» (εκδ. Πατάκη) από το 2011.

*Πηγή: BHmagazino την Κυριακή 12 Αυγούστου 2018.

Η δύναμη της πίστης

 

Του Νίκου Δήμου

 

Πώς είναι δυνατόν μία εντελώς αποτυχημένη ιδεολογία να συγκεντρώνει ακόμα οπαδούς, να επιμένει – και να μας ταλαιπωρεί με τις ουτοπίες της;

Τίποτα δεν έχει αποτύχει περισσότερο από τον κομμουνισμό. Το μόνο που κατάφερε ήταν να βελτιώσει και να εξανθρωπίσει τον καπιταλισμό. Οι προβλέψεις του Καρλ Μαρξ διαψεύστηκαν, οι κόκκινοι ηγέτες μεταμορφώθηκαν σε αιμοσταγείς δικτάτορες, τα καθεστώτα τους είτε κατέρρευσαν είτε μεταμορφώθηκαν σε τέρατα (π.χ. ο καπιταλιστικός κομμουνισμός της Κίνας). Μέχρι που χρειάστηκε να χτιστούν τείχη για να κρατάνε τους πολίτες μέσα στους «παραδείσους».

Κι όμως έχουμε ακόμα σε μερικές χώρες -και την δική μας- ανθρώπους που οραματίζονται τα νέα σοβιέτ με τις ίδιες αποτυχημένες συνταγές: κεντρικά διευθυνόμενη οικονομία, κρατικοποίηση των πάντων, περιορισμός της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και -φυσικά- δικτατορία, γιατί όλα αυτά δημοκρατικά δεν γίνονται.

Αναζητώντας μία απάντηση θυμήθηκα άλλες δοξασίες.

Εδώ και αιώνες, αστρονόμοι και αστροφυσικοί έχουν αποδείξει πως δεν υπάρχει ίχνος αλήθειας στους ισχυρισμούς της αστρολογίας. Ούτε καν ο ζωδιακός κύκλος ισχύει πια (τα ζώδια τώρα είναι 13). Όμως στην χώρα μας υπάρχουν γύρω στους 20.000 αστρολόγοι καταχωρημένοι στην εφορία (και πόσοι ακαταχώρητοι…). Πρόκειται για απατεώνες του κοινού ποινικού δικαίου αφού πουλάνε αέρα. Όμως, για να συντηρούνται αυτοί, και να είναι πρώτα σε κυκλοφορία τα αστρολογικά έντυπα, πρέπει οι οπαδοί της αστρολογίας να είναι αριθμητικά ανάλογοι με τους πιστούς του κομμουνισμού…

Χειρότερα τα πράγματα με την άλλη φενάκη, της ομοιοπαθητικής «ιατρικής». Χιλιάδες άνθρωποι ταλαιπωρούνται (και συχνά κινδυνεύουν) ακολουθώντας μία μέθοδο που δεν έχει την παραμικρή επιστημονική εγκυρότητα. (Η τελευταία απόδειξη: σε έκθεση που ζήτησε πρόσφατα η Βουλή της Αυστραλίας εξετάστηκαν όλες οι έρευνες που έχουν γίνει σε επιστημονικά εργαστήρια παγκοσμίως: ούτε μία δεν έφερνε ένα στοιχείο για την αποτελεσματικότητα της ομοιοπαθητικής).

Κι όμως η πίστη σε αυτή είναι τόσο ισχυρή, που μερικές κυβερνήσεις κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης, υποχρεώθηκαν να δεχθούν την μερική ένταξή της σε συστήματα υγείας!

Φοβερή η δύναμη της πίστης: θα την νιώσετε καλύτερα αν σκεφθείτε πως πάνω από δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι και πολλά κράτη στη γη βασίζουν την ζωή και την πορεία τους σε κάποιον που (όπως λένε) ανεστήθη εκ νεκρών…

Οι Γερμανοί και το τραύμα του 20ού αιώνα

Μια πρώιμη ανατομία της ανόδου του ναζισμού σε άμεση συσχέτιση με τα εθνικά χαρακτηριστικά του γερμανικού λαού από τον κορυφαίο γερμανοεβραίο κοινωνιολόγο και ιστορικό των πολιτισμών

 

Νόρμπερτ Ελιας, Ναζισμός και γερμανικός χαρακτήρας. Δοκίμιο πάνω στην κατάρρευση του πολιτισμού

Μετάφραση Γιάννης Πεδιώτης, Γιάννης Θωμαδάκης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2015
Σελ.184, τιμή 16 ευρώ

Γράφει ο Μάρκος Καρασαρίνης

Η βαρυτική έλξη της σύγχρονης γερμανικής ιστορίας στην πορεία της Ευρώπης είναι τέτοια ώστε η σύγχρονη πολιτική της ελίτ να έρχεται ακόμη τακτικά αντιμέτωπη με το ίχνος της: στα χρόνια της κρίσης ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε βάλλεται από πολλούς στον ελληνικό και στον ξένο Τύπο ως εκφραστής ενός τυπικού «γερμανικού εθνικού χαρακτήρα», η Ανγκελα Μέρκελ ως εκπρόσωπος μιας οικονομικής «ηγεμονίας» αποικιακού χαρακτήρα. Εκτός από το εμπόριο λαϊκισμού, παρόμοια στερεότυπα υποδηλώνουν οπωσδήποτε το εύρος και τη διάρκεια του ευρωπαϊκού τραύματος του 20ού αιώνα. Η επιστημονική διαπραγμάτευση και η ιστορικοποίηση τέτοιων εννοιών αποτελούν ωστόσο το αποτελεσματικότερο αντίδοτο για την αποτροπή της έκπτωσης γνήσιων πολιτικών διαφωνιών σε οντολογικές κατηγορίες. «Εθνικός χαρακτήρας» και «ηγεμονία», για παράδειγμα, απαντώνται στο ευσύνοπτο, ευρηματικό δοκίμιο του μεγάλου γερμανοεβραίου κοινωνιολόγου Νόρμπερτ Ελίας (1897 -1990) «Ναζισμός και γερμανικός χαρακτήρας» γραμμένο την περίοδο 1961-1962 ως απόπειρα πρώιμης εξήγησης της εθνικοσοσιαλιστικής βαρβαρότητας στη βάση της εξελικτικής διαδικασίας του πολιτισμού.

Ο Ελίας ορίζει την «εξέλιξη του πολιτισμού» όπως στον τίτλο του ομώνυμου πρωτοποριακού του έργου, ως μια διαδικασία ανάπτυξης λειτουργικού αυτοελέγχου (το περίφημο παράδειγμα της διάδοσης του κουταλιού και του πιρουνιού στην πρώιμη νεότερη περίοδο αντί της πρότερης λήψης τροφής με τα χέρια) η οποία απολήγει τελικά στην εσωτερίκευση των νέων εξωτερικών καταναγκασμών μέσω εγχειριδίων εθιμοτυπίας και στη μεταβολή των νοοτροπιών (από το «πολεμικό» στο «αυλικό» ήθος των ευγενών). Υπόρρητα, ο Ελίας αντιπαραθέτει στο δοκίμιό του την εκπολιτιστική διαδικασία της υπόλοιπης Δύσης (κυρίως της Γαλλίας) στη γερμανική παράδοση αποδίδοντας στην τελευταία σειρά ολόκληρη προβληματικών όψεων: η αυτοεικόνα της Γερμανίας ως αντιστασιακού έθνους ως τις αρχές του 20ού αιώνα, η γερμανική ιστορία ως ιστορία παρακμής, η μέχρι θανάτου υπεράσπιση της πατρίδας κατόπιν επίνευσης της υπέρτατης αρχής ως άρθρου πίστης κατέστησαν τους Γερμανούς κληρονόμους μιας παράδοσης πεποιθήσεων και συμπεριφορών που τους έκανε «ιδιαίτερα δεκτικούς σε καταναγκασμούς προερχόμενους από το κράτος ως αναγκαίο σύστοιχο του δικού τους αυτοελέγχου».

Ο συλλογικός εθνικός ιδεαλισμός της Γερμανίας, ακραία μορφή συλλογικού εγωισμού κατά τον Ελίας, τροφοδότησε την αγάπη για μια ιδεατή χώρα αλλά και το σχέδιο οργάνωσης μιας αποικιακής αυτοκρατορίας στην Ευρώπη. Πάνω σε αυτό το υπόβαθρο επικάθησε ο ναζισμός, πάνω σε αυτό το βάθρο εγκαταστάθηκε ο Χίτλερ ως «βροχοποιός» και «καινοτόμος πολιτικός σαμάνος». Η «κατάρρευση των αναχωμάτων του πολιτισμού» μπορεί να ήρθε επί εθνικοσοσιαλισμού, έλκει όμως την καταγωγή της από προϋπάρχουσες σταθερές όπως η πανεπιστημιακή κουλτούρα της μονομαχίας, η δοξολογία του στρατού, η εγκατάλειψη εκ μέρους της μεσαίας τάξης των καθολικών ουμανιστικών αξιών χάριν του εθνικισμού, η υιοθέτηση μιας Realpolitik με ροπή προς τη φυσική βία, ο μερικός ή πλήρης αποκλεισμός κοινωνικών και εθνοτικών ομαδώσεων (σοσιαλιστές, Εβραίοι) από το γερμανικό έθνος.

Στις γνωστικές κατηγορίες του Ελίας είναι εμφανής η απώθηση του ναζισμού στην επικράτεια πέραν της «απομάγευσης του κόσμου». Ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι το ευρύτερο πλαίσιο στο οποίο εγγράφει τη διεισδυτική και οξυδερκή κατά τα άλλα προσέγγισή του, η θέση περί «ιδιαίτερου δρόμου» (Sonderweg) της Γερμανίας προς τη νεωτερικότητα, δεν χαίρει πλέον της ίδιας εκτίμησης σε σχέση με την περίοδο της συγγραφής του δοκιμίου. Η επεξεργασία του υλικού της ιστορικής επιστήμης έκτοτε οδηγεί ιστορικούς, κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες σε υποθέσεις εργασίας με επίκεντρο την επικράτηση του ανορθολογισμού και τελικά του Ολοκαυτώματος με δίαυλο τις ρωγμές της γερμανικής νεωτερικότητας.

Υπό αυτή την έννοια, τα φαινόμενα του ναζισμού και της «τελικής λύσης» δεν αποτελούν απόδειξη ριζικής ετερότητας της γερμανικής κοινωνίας αλλά συνισταμένη των επιπτώσεων της ιστορικής συγκυρίας της ήττας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, της «υπαγορευμένης ειρήνης» των Βερσαλλιών και της καταστροφικής οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου. Η διάβρωση των αξιακών βεβαιοτήτων, η θραύση του πολιτικού consensus, η λύση της συνέχειας του κοινωνικού ιστού έγιναν το διαβατήριο του «καινοτόμου πολιτικού σαμάνου» προς την εξουσία, η οδός προς τα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Το Βήμα Online: 30/08/2015 05:45

Greek Tragedy – by Christos Tsiolkas (in conversation with Yanis Varoufakis)

Novelist Christos Tsiolkas (The Slap, Baraccuda etc.) wrote this piece (for the Australian magazine MONTHLY) from a Greek-Australian perspective (after the two of us had talked extensively over the telephone)./

Down the road from my studio, in Melbourne’s northern suburbs, there is a small cafe next door to a tobacconist. Both are owned by Australians of Greek heritage. The week before the people of Greece voted on whether they wished to accept the new round of austerity measures demanded by the Troika (the European Commission, the European Central Bank and the International Monetary Fund) in order to release bailout funds, the shop owners plastered a series of black-and-white A4 sheets across their windows. Each sheet contained one bold word, OXI – Greek for “no”./

On the morning of 6 July I awoke before dawn, fired up the internet and switched on the television, both anxious for and dreading the news: the outcome would have consequences not only for Greece’s membership in the eurozone but also for the very definition of a united Europe. The referendum result was an overwhelming OXI. An hour later, still trying to identify why I felt this combination of fear and trembling and ecstasy as I watched images of the jubilant crowds in Athens, I realised that I was experiencing sensations that I had almost forgotten could exist: political hope and political optimism. The Greek nation had refuted an almost universal economic logic, one that exonerated the financial system responsible for the greatest economic catastrophe since the Great Depression. It was a logic that demanded that ordinary people pay for the miscalculations of the global markets, a logic that cleared the debts of the banks but allowed no such leniency regarding the crippling effects of debt on individual nations./

Within a week my hope and optimism had dissipated as Greece’s six-month-old coalition government, led by the left-wing Syriza party’s Aleksis Tsipras, seemed on the verge of accepting bailout terms that had been rejected by its own people. Yanis Varoufakis is on the phone. Greece’s charismatic finance minister had resigned his position immediately following the referendum result. Varoufakis, an economist with an extensive academic career, has dual Greek and Australian citizenship after a decade-long stint working at the University of Sydney. His outsider status in the European Union political club, his refusal to use technocratic language or conform to bureaucratic style, was a constant sore spot in the negotiations with the Troika. But in many ways, the strong referendum result can be seen as a validation of his tactics and directness. The first thing I ask him is how he felt on the night of the vote, and how he feels now, a week later./

“Let me just describe the moment after the announcement of the result,” he begins. “I made a statement in the Ministry of Finance and then I proceeded to the prime minister’s offices, the Maximos [also the official residency of the Greek prime minister], to meet with Aleksis Tsipras and the rest of the ministry. I was elated. That resounding no, unexpected, it was like a ray of light that pierced a very deep, thick darkness. I was walking to the offices, buoyed and lighthearted, carrying with me that incredible energy of the people outside. They had overcome fear, and with their overcoming of fear it was like I was floating on air. But the moment I entered the Maximos this whole sensation simply vanished. It was also an electric atmosphere in there, but a negatively charged one. It was like the leadership had been left behind by the people. And the sensation I got was one of terror: What do we do now?”/

And Tsipras’ reaction? Varoufakis’ words are measured. He insists his affection and respect for the beleaguered Greek prime minister are undiminished. But sadness and disappointment are evident in his reply./

“I could tell he was dispirited. It was a major victory, one that I believe he actually savoured, deep down, but one he couldn’t handle. He knew that the cabinet couldn’t handle it. It was clear that there were elements in the government putting pressure on him. Already, within hours, he had been pressured by major figures in the government, effectively to turn the no into a yes, to capitulate.”/

Out of loyalty to Tsipras, and to honour a promise he made, Varoufakis won’t name names. But he does tell me that there were powerbrokers within the fragile coalition government “who were counting on the referendum as an exit strategy, not as a fighting strategy”./

“When I realised that, I put to him that he had a very clear choice: to use the 61.5% no vote as an energising force, or [to] capitulate. And I said to him, before he had a chance to answer, ‘If you do the latter, I will clear out. I will resign if you choose the strategy of giving in. I will not undermine you, but I will steal into the night.’”/

Though Varoufakis is circumspect, he makes clear that exiting the eurozone was something that he, Tsipras and their like-minded colleagues in the coalition would not countenance./

“We always thought that the European project, despite all its flaws … would be an opportunity for Europeans to get together, that maybe there would be an opportunity to subvert the original intentions and turn it into a kind of united states of Europe. And within that, to agitate for left-wing progressive politics. This was our mindset, how we were nurtured from a very young age.”/

This mindset goes a long way to making sense of the compromised decision Syriza has made since the referendum. It was not being disingenuous in its commitment to Europe, for all the scaremongering in the mainstream European media. But for Varoufakis, honouring that pledge could not be conditional on accepting the suffocating terms of the proposed debt relief, the continuing social devastation being legitimised in the name of austerity./

“Tsipras looked at me and said, ‘You realise that they will never give an agreement to you and me. They want to be rid of us.’/

“And then he told me the truth, that there were other members of the government pushing him into the direction of capitulation. He was clearly depressed./

“I answered him, ‘You do the best with the choice that you’ve made, one that I disagree with wholeheartedly, but I am not here to undermine you.’/

“So then I went home. It was 4.30 in the morning. I was distraught – not personally, I don’t give a damn about moving out of the ministry; it was actually a great relief. I had to sit down between 4.30 and 9 in the morning and script the precise wording of my resignation because I wanted on one hand that it was supportive of Aleksis and not undermining him but on the other hand [to] make clear why I was leaving, that I was not abandoning ship. The ship itself had abandoned the course.”/

I ask Varoufakis if there were members within the Eurogroup, the 19 finance ministers of the eurozone, who were agitating for a Greek exit. His answer is swift and blunt./
“Not the Eurogroup. The German finance minister, Wolfgang Schäuble.”/

I want him to be clear on this, for the dominant media portrayal of the unfolding crisis is as a battle between the intransigent Greeks and a desperate Europe trying to keep the eurozone together. The reality is much more complex. I have wondered if the unworkable austerity conditions the Troika was demanding from this new left-wing Greek government suggested that, behind the scenes, members of the Eurogroup were preparing for a Greek exit. If this is the case, does it imply bad faith on the part of Schäuble?/

Again, Varoufakis’ response is immediate./

“It wasn’t bad faith, it was a very definite plan. I called it the Schäuble plan. He has been planning a Greek exit as part of his plan for reconstructing the eurozone. This is no theory. The reason why I am saying it is because he told me so.”/

Five years of austerity have seen the Greek economy contract by 25% and one in four Greeks unemployed, and debt conditions that economists from both the right and left argue can only mean increasing economic and social devastation. It strikes me that there is a desire to punish the Greek nation for the well-documented sins of its political structures, its clientelism and its corrupt public services./

But for Varoufakis the ruthlessness of the austerity measures is part of a political game the European Commission is playing in order to frighten other member states./

“This is Schäuble’s way of exacting concessions from France and Italy, that was what the game always was. The game was between Germany, France and Italy, and Greece was – not so much a scapegoat – we have an expression in Greece …”/

We have been conducting the interview in English but on his hesitation I prompt him to speak in Greek. He answers, and though Varoufakis’ tone is that of an educated Athenian and he speaks English with the cosmopolitan accent of someone who has studied in the UK, and worked in Australia and the US, for a moment I hear my father’s voice; for a moment the rural and the urban conflate, the past and the present are one: The jockey strikes the whip for the mule to hear./

Then the urbane voice returns./

“It is a clear strategy for influencing from Paris and from Rome, particularly from Paris, the kind of concessions towards creating a disciplinarian, Teutonic model of the eurozone.”/

Possibly because of that moment of dissonance, the switch between English and Greek, I am reminded that I am not a disinterested participant in this interview. Since 2010, I have been returning to my parents’ country to try to make sense of the experiences of family and friends, to comprehend the economic paralysis, and to be witness to its human costs. No Australian of my heritage is unaware of the deleterious effects of long-term state corporatism, of nepotism and corruption, in Greece. Many of us were lamenting the lack of serious reform in Greek politics long before the nation entered the eurozone in 2001./

Whatever the ideological differences, whatever the compromises and limitations of realpolitik, did Varoufakis’ fellow ministers in the Eurogroup, did the people he was negotiating with in the Troika, understand the extent of the humanitarian crisis in his country?/

“It was a combination of indifference and self-interest. You have to understand, for some of them, the Greek [austerity] program was their life’s work, it was their baby. It was like Dr Frankenstein: a monster but nevertheless it’s your monster. It was something their careers depended on. For example, Poul Thomsen, who ran the Greek program on behalf of the IMF from 2010 to 2014, was promoted on the basis of that work to being now the IMF’s European chief. When these people look at the effects of what they have done – the people on the streets eating out of rubbish bins, the phenomenal unemployment – what kicks in is that normal process of self-rationalisation: either saying that it had to be done as there is no other way or blaming the Greek government for not carrying out the reforms sufficiently.”/

Did they really believe austerity was the only way to keep Greece within the eurozone?/

“It is a very cynical, utilitarian view that in order to forge the future you have to sacrifice unproductive people who are good for nothing. Now, the smarter ones – and there are very few smart ones – can see that this is all rubbish. They could see that the program they were implementing was catastrophic. But they were cynical. They thought, I know which side my bread is buttered./

“Interestingly enough, the finance minister of Germany is a man who understands this better than anyone. In a break during a meeting, I asked him, ‘Would you sign this, this agreement?’ and he said, ‘No, I wouldn’t. This is no good for your people.’ This is the most frustrating part of it, that at the personal level you can have this human conversation, but in meetings it is impossible to bring it up, it is impossible to have humanity inform policy-making. The policy debate is structured in such a way that humanity has to be left outside the room.”/

Varoufakis has made clear that self-interest and careerism are at play within these negotiations. But if statespeople are making decisions based on policies they don’t believe in, isn’t there also cowardice at play?/

“Let me try to answer as accurately as I can by saying this. Of my colleagues in the Eurogroup …” – he corrects himself – “former colleagues in the Eurogroup – I am no longer in the Eurogroup, thank God – it was often said it was 18 against one, that I was alone. It’s not true, it is not true. A very small minority, led by the German finance minister, pretended to believe – pretended to believe – that the austerity that was being forced on the Greeks was the only way out, was the best thing for the Greeks, and if we were only to reform ourselves along the lines of that austerian logic then we would be fine, that we are not getting out of the woods because we are lazy, we live off other people’s kindness, etc. etc. But they were a minority. There were two other groups that were more significant./

“One group consisted of the finance ministers who don’t believe in these policies but who had been forced in the past to impose them on their own people with great detrimental consequences. Now, this group was terrified of the prospect that we would succeed because they would have to answer to their own people … Why were they such cowards?”/

“And there was a third group, France and Italy. These are important countries, frontline states of Europe, and the way I would characterise it is that their finance ministers neither believed in austerity nor had they practised it seriously. But what they feared was that if they sided with us, if they are seen to be sympathetic to the Greeks, they would encounter the wrath of the Teutonic group and maybe austerity would be imposed on them. They didn’t want to be seen supporting us in case they would be forced to suffer the same indignities.”/

Varoufakis offers a precise and compelling account of the missteps of the eurozone, the lunacy of “creating a single common currency that was to be run by a central bank that had no state to back it, [and] states with no central bank to back them”./

“It was as if we were removing the shock absorbers from the euro area, the shock absorbers being the exchange-rate flexibility. The moment that banks stopped lending to places like Ireland and Greece, the bubble burst … In the old days the drachma would be devalued and the situation would be corrected. But we didn’t have the drachma, and so we had to replace the loans from the banks with loans from taxpayers.”/

There was hubris in the structuring of the euro, a short-sighted euphoria prompted by the end of the Cold War and the victory of neoliberal ideology. Those mistakes have been compounded by a betrayal of any trans-European communal aspirations, the very notion of Europe that Varoufakis has tried to defend. This betrayal has reignited old nationalist stereotypes of a disciplined north and a slothful south, setting European taxpayer against taxpayer and shifting attention away from the financial elites that created this disaster./

But for all of Europe’s mistakes, there remain the noxious deficiencies of the Greek state itself. Many of us who supported Syriza hoped that the new government would begin dismantling the corrupt systems of patronage, whole-scale tax evasion and public-sector venality. In his writing, Varoufakis has referred to it as a “kleptocracy”, a state of thievery. What were the obstacles in confronting the kleptocracy?/

“Huge! We had to confront an unholy alliance of vested interest and oligarchic practices, what I call the triangle of sin within Greece. Firstly, the banks, the bankrupt banks that are kept alive by the Greek taxpayers but without the Greek taxpayers having any say in the running of [them]. Secondly, the mass media, particularly the electronic media and the press, which were fully bankrupt. But they were controlled by the banks, which used bailout money to bolster the newspaper and electronic media to make sure the media is doing their dirty work in the form of propaganda. And thirdly, procurement, public-sector procurement. To give you an example, a motorway in Greece costs …”/

He stops, again a correction./

“… cost, in the past, three times as much per kilometre compared to a motorway in Germany or France. It was not that people worked less hard or that the private companies were less efficient; they were plenty efficient. If you want to know why it cost so much, you just have to look at northern Athens and examine the villas in which the owners of these companies live.”/

I remember being taken for a walk through Kifisia, one of Athens’ wealthiest neighbourhoods, in the late 1980s. The ostentatious houses were a shock. “What do these people do?” I asked my cousin. She said, resignedly, patting her back pocket, “We pay for them.”/

Varoufakis continues. “On top of that, we had the Troika, which was in cahoots with this triangle.”/

Is Varoufakis argiung that the Troika was hypocritical in its dealings with the Greek government over the past five years? That the new Tsipras government was held to a different standard than that applied to the coalitions led by Pasok or New Democracy?/
“The Troika did challenge the previous governments of Pasok and New Democracy. They did that plenty of times. But not once did they threaten to switch off liquidity to them because the governments had failed to sufficiently tax the oligarchs, or because [they] had failed to tax the television channels, or failed to catch the big fat tax cheats with bank accounts in Switzerland. The Troika would only threaten to withdraw its liquidity if the lowest of the low of pensions were not cut, if the minimum wage was not cut. It only threatened those previous governments if they dared give a little bit of money to the poorest of Greeks.”/

The rage that shoots through me is clear in my interjection, an obscenity./

In part, the rage comes from a fury at a country that has failed to restructure itself. I detest the bloated public sector that made employment contingent on who you voted for. I don’t want to excuse the rampant tax evasion practised across the Greek population. I am as appalled as anyone at a pension system that too was structured on patronage. Reform in these areas is necessary, essential./

The rage also arises because a lack of compassion, born from 50 years of systematic corruption, is now visited on those in Greece who can least afford it. I feel it here in Australia, with friends who curl their mouth in pious disdain at stories of tax evaders and 50-year-old pensioners. In the past five years Greece has undergone a radical experiment that has caused the economy to cease. There is no social-security safety net, and unemployment and working without payment have become the norm. Fine, the pensions were too generous. Let’s cut them. But if there’s no dole, no work, what do you want the 50-year-old to do? Starve? Let me assure you it is happening./

Varoufakis senses my fury. He says quietly, “The class consciousness of the Troika was mind-boggling.”/

“Our state apparatus had been contaminated by the Troika, very, very badly. Let me give you an example. There is something called the Hellenic Financial Stability Facility, which is an offshoot of the European Financial Stability Facility [EFSF]. This is a fund that contained initially €50 billion – by the time I took over it was €11 billion – for the purpose of recapitalising the Greek banks. This is money that the taxpayers of Greece have borrowed for the purpose of bolstering the banks. I didn’t get to choose its CEO and I didn’t get to have any impact on the way it ran its affairs vis-à-vis the Greek banks. The Greek people who had elected me had no control on how the money they had borrowed was going to be used./

“I discovered at some point that the law that constituted the EFSF allowed me one power, and that was to determine the salary of these people. I realised that the salaries of these functionaries were monstrous by Greek standards. In a country with so much hunger and where the minimum wage has fallen to €520 a month, these people were making something like €18,000 a month./

“So I decided, since I had the power, I would exercise that power. I used a really simple rule. Pensions and salaries have fallen by an average of 40% since the beginning of the crisis. I issued a ministerial decree by which I reduced the salaries of these functionaries by 40%. Still a huge salary, still a huge salary. You know what happened? I got a letter from the Troika, saying that my decision has been overruled as it was insufficiently explained. So in a country in which the Troika is insisting that people on a €300-a-month pension now live on €100, they were refusing my cost-cutting exercise, my ability as a minister of finance to curtail the salaries of these people.”/

Varoufakis, 54, left Greece after high school to study economics in the UK. In 1988, he left a position at Cambridge to take up an academic job at the University of Sydney. He tells me, laughing, that the people who recruited him thought he was a right-winger as he used game theory and mathematics in his published articles. “The left at Sydney Uni were actually dreading my coming.”/

Knowing that Varoufakis has lived for periods among the Greek diaspora in the UK, the US and Australia, and spent time with that generation of immigrants who arrived in the 1950s and ’60s, I ask him if he thinks that during the decades of prosperity and the integration into the EU the Greeks had forgotten the trauma of emigration./

“Of course they had. During that period that I came to Australia and up to the beginning of the crisis, any Greek Australian that visited Greece felt a deep sense of betrayal. [Because] the Greeks were almost embarrassed by the Greek Australians. They reminded them of a past when Greece was poor, when Greece was the Albania of the 1950s.”/

I mention that I recall being in Greece in the late 1990s and telling my cousins, “I am the Albanian.” I was appalled at the casual racism they were directing towards the eastern European migrants. I recall, too, the implication that my parents and other migrants of their generation were still peasants: salt of the earth, of course, but nothing to do with the new, cosmopolitan Europe. It was then that I realised I had a different history to those of the Greeks. Mine belonged to a history of immigration, not to Europe. Varoufakis agrees./
“But now that the Greeks have had that smack by history, we have realised that it was all a façade, that we are still a nation of migrants, that we never really made it into first-class European citizenship.”/

The new wave of Greek emigration has certainly begun. On the high street near my home, there has been a resurgence in spoken Greek. It is 20-somethings, 30-somethings, 40-somethings: those fortunate enough to have been born here, those whose parents retained Australian citizenship. I ask Varoufakis to reflect on the similarities and differences between the two waves of immigration./

“In the 1950s and ’60s Greece lost a great deal of human capital, but it was unskilled labour. The great investment that has happened in Greece from the 1950s onwards has been in education. We have managed to become a supremely well-educated nation. In terms of our public sector, our private sector, we’ve done very little – even the environment we’ve managed to make a mess of, to deplete. But when it comes to human capital, we have created a great deal of it, and the tragedy of the current crisis is that we are exporting it. Young, well-qualified people whose education was paid for by the state primarily – and their families, but primarily by the state – are now offering their services all over the world, including in Australia. And this is a kind of loss that simply can’t be retrieved. Buildings you can rebuild, highways you can fix, but this depletion is irreversible.”/

________________________________________
On the morning after my interview with Varoufakis, I receive a frantic call from a friend in Athens. She has not been paid for months and her husband is unemployed. They are terrified for their children’s futures. They both have university degrees; he has studied in the UK. Her voice is hushed, shamed. She apologises again and again. She asks me, “Please, please, is there any work possible in Australia? I am scared of what’s happening here, my friend. I am terrified of what’s coming.”

Christos Tsiolkas is the author of five novels, including The Slap and Barracuda.

Τα εκατό βιβλία με τη μέγιστη επιρροή στην πορεία της ανθρωπότητας

Τα εκατό βιβλία που αναλύονται εδώ έχουν αλλάξει ριζικά την πορεία του πολιτισμού, είτε εμπνέοντας εκατομμύρια πιστούς (Βίβλος, Κοράνι), είτε φτάνοντας στο απόγειο της καλλιτεχνικής έκφρασης (Ιλιάδα, Οδύσσεια, Σαίξπηρ), είτε ανοίγοντας το δρόμο για επιστημονικές ανακαλύψεις τεράστιας σημασίας (Η Καταγωγή των Ειδών του Δαρβίνου, Η Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν), είτε επαναπροσδιορίζοντας τις απόψεις για την ανθρώπινη φύση (Ψυχολογικοί Τύποι του Γιουνγκ και Η Ερμηνεία των Ονείρων του Φρόιντ), ή μεταβάλλοντας για πάντα το παγκόσμιο πολιτικό τοπίο (η Πολιτεία του Πλάτωνα, Τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Πέιν).

1. Ι ΤΣΙΝΓΚ, περίπου 1500π.χ.

Το Ι Τσινγκ, που μεταφράζεται συνήθως ως βιβλίο των Αλλαγών, είναι σχεδόν εξίσου αρχαίο με την ίδια την Κίνα. Σε διάφορες εκδόσεις, κατάφερε να αποτελέσει τη βάση τόσο του Κομφουκισμού όσο και του Ταοιϊσμού, ενώ ο βουδισμός επικράτησε στην Κίνα υπό μια μορφή του Ι Τσινγκ (τη “Σκοτεινή Γνώση”).Το 18 και 19ο αιώνα, ο δυτικός κόσμος άρχισε να το ανακαλύπτει σιγά σιγά (ο Λάιμπνιτς γοητεύτηκε απ’αυτό) και μπορεί η επιρροή του εδώ να είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είναι γενικά παραδεκτό. Πολλοί άνθρωποι στη δύση ασχολούνται με τη μαντεία. Το Ι Τσινγκ αποτελεί ένα είδος μαντικής τέχνης, και για το λόγο αυτό βρήκε οπαδούς και πέρα από τη Κίνα…

2.Παλαιά Διαθήκη, περίπου 1500 π.χ.

Η Παλαιά Διαθήκη, μαζί με την Καινή Διαθήκη, είναι δυο εντελώς ξεχωριστά βιβλία σε μια σειρά θεμελιωδών θρησκευτικών κειμένων, όπως το Κοράνι, η Αβέστα και η Νταμμαπάντα . Κατά τη χριστιανική Εκκλησία, η Παλαιά Διαθήκη οδηγεί στην Καινή. Και τα δυο βιβλία μαζί εξακολουθούν να θεωρούνται από τους βιβλικούς φονταμελιστές ως ένας τόμος που περιέχει το μήνυμα του Θεού και ως μια κυριολεκτικά αληθινή εξιστόρηση της δημιουργίας. Αυτό αποτελεί μέρος της ιστορίας του δόγματος, όχι όμως και της επιστήμης.

3. Όμηρος, Ιλιάδα & Οδύσσεια, περίπου 8ος αιώνας π.χ.

Η Ιλιάδα και Οδύσσεια του Ομήρου, των οποίων τα πρώτα σωζόμενα χειρόγραφα χρονολογούνται τουλάχιστον χίλια επτακόσια χρόνια έπειτα από την εποχή του, είχαν γίνει κλασικά στην αρχαία Ελλάδα από την εποχή του Πλάτων. Το περίεργο ήταν ότι ο Πλάτων τα αποδοκίμαζε, ενώ ο Αριστοτέλης όχι. Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε τίποτα για τον Όμηρο. Έχουν δοθεί πολλές ερμηνείες στο όνομα του : <<Αυτός που δεν βλέπει>>, <<όμηρος>>, <<σύντροφος>>, <<αυτός που βάζει τα πράγματα στη σειρά>> …Η ύπαρξή του δεν έχει αποδειχθεί και ορισμένοι μελετητές αμφιβάλλουν αν υπήρξαν καν. Αλλά κι αν πράγματι υπήρξε, έγραψε και τα δυο επικά ποιήματα; Ελάχιστα προβλήματα αποδείχθηκαν τόσο ενοχλητικά ή προκάλεσαν κατά καιρούς τόση οργή.

4. Ουπανισάδες, περίπου 700-400 π.χ.

Η ιστορία των καταβολών της πρώτης Ινδικής θρησκείας, του ινδουισμού, έγινε κάπως πολύπλοκη ύστερα από σχετικά πρόσφατες ανακαλύψεις για τον πολιτισμό της κοιλάδας του Ινδού, που τώρα γνωρίζουμε ότι άνθισε ταυτόχρονα μ’ εκείνους της Μεσοποταμίας, της Κίνας και της Αιγύπτου.

5. Λάο Τσε, Ο δρόμος και η Δύναμη του,3ος αιώνας π.χ.

Παραδοσιακά, ο Λάο Τσε (ο <<δάσκαλος Λάο>>),είναι η κεντρική μορφή της Ταοϊστικής θρησκείας, αμφισβητείται, όμως, ό,τι υπήρξε πραγματικό πρόσωπο. Μια εκδοχή λέει ότι ήταν μεγαλύτερος σε ηλικία και σύγχρονος του Κομφούκιου και υποτίθεται ότι τον καθοδηγούσε σε θέματα σχετικά με το τελετουργικό. Σύμφωνα με αυτή, γεννήθηκε τον 6ος αιώνα π.χ. Στην πολιτεία Τσου και έγραψε το Δρόμο (Τάο τε Τσινγκ), το πρώτο φιλοσοφικό βιβλίο στην Κινεζική. Σύμφωνα με το μύθο, ο Λάο αηδίασε τόσο πολύ με τις συνθήκες στην Κίνα, ώστε, αφού παρέδωσε το Δρόμο, εγκατάλειψε και πήγε στην Ινδία. Εκεί, ούτε λίγο ούτε πολύ, εμφανίστηκε ως ο ίδιος ο Βούδας! Αλλά όσο ενδιαφέροντες κι αν είναι αυτοί οι μύθοι, δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια, σύμφωνα με τα γεγονότα που αποκάλυψαν οι σύγχρονες μελέτες.

6. Αβέστα περίπου 500 π.χ.

Σύμφωνα με τη σημερινή χρονολόγηση, με την οποία συμφωνεί η πλειονότητα των μελετητών, ο περσικός ζωροαστρισμός είναι η αρχαιότερη μονοθεϊστική θρησκεία. Σίγουρα ο ζωροαστρισμός επηρέασε βαθιά τις μετέπειτα θρησκείες: τον ιουδαϊσμό, τον χριστιανισμό, την κοινότητα των Παπύρων της Νεκρής Θάλασσας, του βουδισμού, το μανιχαϊσμό και τον ισλαμισμό. Ζωροαστρισμός είναι το ελληνικό όνομα που χρησιμοποιούν οι δυτικοί συγγραφείς για τον προφήτη που αργότερα έγινε γνωστός ως Ζαρατούστρα. Το αριστούργημα Τάδε Έφη Ζαρατούστρα του Νίτσε, παρά την τεράστια επιρροή του, δεν επηρέασε καθόλου το ζωροαστρισμό. Η τοποθέτηση της εποχής του Ζωροάστρη στον 7ο αιώνα οφείλεται στους Έλληνες,(όπως και μια χρονολόγηση ακόμα πιο παλιά, πέντε χιλιάδες χρόνια πριν από το Τρωικό πόλεμο).

7. Κομφούκιος, Ανάλεκτα, περίπου 5ος-4ος αιώνας π.χ.

Ο Κομφούκιος (εξελληνισμένη απόδοση του ονόματος Κουνγκ-φου-τζου, Σεβάσμιου Δασκάλου Κουγκ, 551-479 π.χ.), απ’ όσο είναι γνωστό,δεν έγραψε τίποτα. Ήταν ένας απλός ιδιωτικός δάσκαλος με πολλούς μαθητές, ο οποίος αποκαλούσε τον εαυτό του μεταδότη γνώσης. Είναι, όμως, ο γνωστότερος και σπουδαιότερος στοχαστής της κινέζικης ιστορίας και έχει ερμηνευτεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Είναι ανάγκη να διαχωριστεί ο άνθρωπος από το θρύλο, αλλά αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.

8. Θουκιδίδης, Ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου, περίπου 5ος αιώνας π.χ.

Ο Ηρόδοτος δεν είναι ακριβώς ο “ιστορικός των ιστορικών”. Ενδιαφέρονταν πολύ και για θέματα που δεν ήταν αποκλειστικά ιστορικά. Ο Θουκυδίδης, όμως, που γεννήθηκε είκοσι περίπου χρόνια έπειτα από αυτόν, είναι αναμφισβήτητα ο ιστορικός των ιστορικών.

9. Ιπποκράτης, Έργα, περίπου 400 π.χ.

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, η μυθική σχεδόν μορφή του Ιπποκράτη ήταν για τους αρχαίους Έλληνες, αλλά και για τους Άραβες, τους ανθρώπους του Μεσαίωνα στην Ευρώπη και αλλού, η προσωποποίηση του ιδανικού γιατρού. Δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι, αλλά μάλλον το αξίζει. Ωστόσο, δεν έγραψε αυτός την Ιπποκρατική Συλλογή. Μπορεί να έχει γράψει ορισμένα μέρη ή να ενέπνευσε μερικά από αυτά που χρονολογούνται την εποχή κατά την οποία έζησε. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η ελληνική ιατρική ήταν ένα υψηλό και αυθεντικό δημιουργικό επίτευγμα, ισάξιο του αρχαίου δράματος.

10. Αριστοτέλης, Έργα, 4ος αιώνας π.χ.

Ακόμα και σήμερα, ακόμα και μεταξύ αυτών που δεν έχουν ακούσει ποτέ το όνομα του, η εμπνευσμένη κοινή λογική του φιλοσόφου, επιστήμονα και στοχαστή Αριστοτέλη έχει επηρεάσει τόσο πολύ τους κληρονομημένους τρόπους σκέψης, ώστε εμμένουμε σ’ αυτούς αυτόματα και χωρίς να θυμόμαστε καν τη πηγή τους. Αν εξαιρέσουμε τις θρησκευτικές μορφές, ο Αριστοτέλης υπήρξε ο άνθρωπος που επηρέασε τον κόσμο περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο άτομο. Επειδή, όμως, υπήρξε μαθητής του Πλάτωνα -με τον οποίο διαφωνούσε σε ορισμένα θέματα – πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα στον πρεσβύτερο. Ωστόσο, ο Αριστοτέλης είναι κάτι περισσότερο από<<μαθητής του Πλάτωνα>>, όσο μεγάλος κι αν είναι ο πειρασμός να τον περιγράψουμε με αυτόν τον χαρακτηρισμό. Μπορεί ό,τι έχει διασωθεί από το έργο του να είναι το λιγότερο λαμπρό. Έχουμε, όμως, τη μαρτυρία του Ρωμαίου Κικέρων ότι στα χαμένα έργα υπάρχει ένας <<χρυσός ποταμός>>ευγλωττίας. Ίσως λοιπόν, τον γνωρίζουμε ελάχιστα.

11. Ηρόδοτος, Ιστορία, 5ος αιώνας π.χ.

Η ιστορία, ένας συνδυασμός ακριβούς γνώσης και εικασίας, αποτέλεσε από πολύ νωρίς ένα είδος τέχνης. Είναι εύκολο να συντάξεις ένα κατάλογο με γεγονότα. Ακόμα ευκολότερο είναι να επιλέξεις τα σημαντικότερα από αυτά και να προσπαθήσεις να εξακριβώσεις τα ανθρώπινα κίνητρα ή πρότυπα. Λίγοι ιστορικοί, όμως, κατάφεραν να έχουν και συγγραφική δεινότητα.

12. Πλάτων, Πολιτεία, περίπου 380 π.χ.

Ο φιλόσοφος Άλφρεντ Νορθ Γουάιτχεντ δήλωνε ότι η φιλοσοφία δεν ήταν παρά μια σειρά<<υποσημειώσεων στον Πλάτωνα>> (περ. 429-347 π.χ.). Αυτό δεν ισχύει απόλυτα. Αλλά δεν μπορεί να αντικρουστεί εύκολα, ειδικά σε σχέση με την εποχή. Πάντως ο Ηράκλειτος, ο Αριστοτέλης, ο Χιουμ και ο Καντ θα βεβαίωναν το αντίθετο.

13. Ευκλείδης, Στοιχεία, περίπου 280 π.χ.

Η καταγωγή του Ευκλείδη μας είναι άγνωστη. Ούτε γνωρίζουμε πολλά, πέρα το γεγονός ότι έζησε και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια την εποχή του Πτολεμαίου Α’. Λέγεται ότι ήταν πρόσχαρος, γλυκομίλητος, ευγενικός και ευθύς. Υποτίθεται ότι δεν είχε σε μεγάλη υπόληψη την πρακτική αξία της γεωμετρίας την οποία δίδασκε. Το σημαντικότερο και γνωστότερο έργο του είναι τα Στοιχεία που αποτελούνται από δεκατρία βιβλία, μερικά από τα οποία έχουν χαθεί. Από το πρώτο ως το έκτο βιβλίο πραγματεύεται την επίπεδη γεωμετρία, από το έβδομο ως το ένατο τη θεωρία των αριθμών, στο δέκατο τη θεωρία των άρρητων αριθμών και από το ενδέκατο ως το δέκατο τρίτο τη στερεομετρία.

14. Νταμμαπάντα , περίπου 252 π.χ.

Ο Βούδας (<<φωτισμένος>>) ήταν ένας πρίγκιπας που λεγόταν Σιντάρτα . Είχε γεννηθεί το δεύτερο τέταρτο του 6ου π.χ. αιώνα και άνηκε στην οικογένεια Γκαουτάμα, η οποία ζούσε στην περιοχή της Ινδίας που αντιστοιχεί στο σημερινό Νεπάλ. Ήταν ο λιγότερος δογματικός ιδρυτής θρησκείας. Για την ακρίβεια, υπήρξε σαφώς αντιδογματικός. Το <<Μονοπάτι>> του διαφωτισμού του ήταν πραγματιστικό, βασισμένο σ’αυτό που αποκαλούμε <<συνηθισμένη ζωή>>. Είναι γνωστό ως <<Μέση Ατραπός>>, ένας δρόμος ανάμεσα <<στην υπερβολή και την έλλειψη>>, όπως οι χορδές της άρπας που, για να παίζει καλά, δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ τεντωμένες ούτε πολύ χαλαρές.

15. Βιργίλιος, Αινειάδα, 70-19 π.χ.

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αύγουστος είχε καλλιτεχνικές τάσεις. Αν κρίνουμε από τα γραπτά του του Βίργιλίου, το μεγαλείο του Αυγούστου ήταν αδιαμφισβήτητο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ήταν πανούργος, διπρόσωπος και υποκριτής με τη στενή ηθική έννοια. Είναι κρίμα που ο Αύγουστος σχετίζεται με το ποιητικό επίτευγμα του Βιργιλίου.

16. Λουκρήτιος, Πέρι της Φύσεως των Πραγμάτων, περίπου 55 π.χ.

Για τον Τίτο Λουκρήτιο Κάρο (περ. 99 ή 94-55 π.χ.), που σήμερα θεωρείτε ένας από τους μεγαλύτερους Λατίνους ποιητές, δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα. Ορισμένοι κριτικοί τον προτιμούν ακόμα κι από τον Βιργίλιο. Καταγόταν πιθανότατα από αριστοκρατική οικογένεια και μπορεί να ήταν ιδιοκτήτης περιουσίας κοντά στην Πομπηία όπου διδάχθηκε την επικούρεια φιλοσοφία.

17. Φίλων Ο Αλεξανδρεύς, Αλληγορική των Ιερών Νόμων, 1ος αιώνας μ.χ.

Ο Φίλων ο Αλεξανδρεύς, γνωστός και ως Φίλων ο Ιουδαίος, ελληνίζων συγγραφέας με θέμα του την Ιουδαϊκή θρησκεία και την Ελληνική φιλοσοφία, ήταν σύγχρονος του Ιησού Χριστού και του Αποστόλου Παύλου. Γεννήθηκε περί το 30 π.χ. και πέθανε γύρο στο 40 μ.χ. θεωρείτε ο πρώτος θεολόγος. Ωστόσο, ήταν Εβραίος και δεν αναφέρθηκε ποτέ στο χριστιανισμό.

18. Καινή Διαθήκη,περίπου 64-110 μ.χ.

Οι Εβραίοι δεν θεωρούν τον Ιησού Μεσσία και γι’αυτό η Καινή Διαθήκη δεν επέδρασε καθόλου στην διαμόρφωση της θρησκείας τους. Στο κοράνι, ο Ιησούς παρουσιάζεται ως προφήτης. Οι μουσουλμάνοι δεν τον θεωρούν Υιό του Θεού, πιστεύουν, όμως, γενικά ότι στο τέλος θα επανέλθει και θα καθίσει δίπλα στο Θεό. Ο Ιησούς αναφέρεται στις μουσουλμανικές ιστορίες των Προφητών. Οι χριστιανοί δεν ανταποδίδουν αυτή τη φιλοφρόνηση. Αποτελούν ακόμα μια ισχνή μειοψηφία που βλέπει τις άλλες θρησκείες να τείνουν προς τον ίδιο σκοπό. Οι διάφορες χριστιανικές εκκλησίες παραμένουν ανελέητα κλειστές προς τους αλλόδοξους.

19. Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Περίπου 50-120 μ.χ.

Την εποχή του Πλούταρχου, του Έλληνα σχολιαστή των ηθών, βιογράφου και ιερέα, η Ρώμη ήταν κυρίαρχη. Το έργο του- πολύτιμο για τις πληροφορίες που μας δίνει, έστω και συχνά ασαφείς- μας λέει πολλά για το πώς έβλεπε η Ρώμη τον εαυτό της την εποχή της ακμής της.

20. Κορνήλιο Τάκιτος, Χρονικά από της τελευτής του θεού Αυγούστου, περίπου 120 μ.χ.

Οι περισσότεροι Ρωμαίοι ιστορικοί, από τους οποίους θα μπορέσουμε να αντλήσουμε πολλές πληροφορίες, δεν έζησαν την παρακμή και την πτώση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Από τους δύο σημαντικότερους, τον Λίβιο και τον Τάκιτο, διασώζεται το ένα τέταρτο των έργων του πρώτου και μόνο τα μισά του δεύτερου.

21. Το Ευαγγέλιο της Αλήθειας,περίπου 1ος αιώνας μ.χ.

Το Ευαγγέλιο αυτό απουσιάζει από την Καινή Διαθήκη και είναι γνωστό από την εισαγωγή του : <<Το Ευαγγέλιο της Αλήθειας είναι χαρά>>. Το Ευαγγέλιο αυτό, σε αντίθεση με τα <<κανονικά>>, δεν φιλοδοξεί να περιγράψει όλη τη ζωή του Χριστού.

22. Μάρκος Αυρήλιος ,Εις Εαυτόν,167 μ.χ.

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος δεν ήταν αυθεντικός εκφραστής της στωικής φιλοσοφίας. Ήταν, όμως, ένας από τους τελευταίους και σαφέστερους. Επιπλέον, έπρεπε να διοικεί ολόκληρη αυτοκρατορία και να αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Επί των ημερών του κατέρρευσε η Pax Romana (Ρωμαϊκή Ειρήνη) και οι <<βάρβαροι>> άρχισαν να χτυπούν την πόρτα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Τα γεγονότα αυτά έκαναν τον Μάρκο Αυρήλιο τον πιο εντυπωσιακό από όλους τους στωικούς: ήταν ένας άνθρωπος της πράξης που χρησιμοποιούσε τη φιλοσοφία! Η ειρωνεία είναι πως, αν ο Μάρκος Αυρήλιος δεν ήταν στωικός, μπορεί να ήταν πιο αποτελεσματικός αυτοκράτορας. Αλλά όλες οι πιθανότητες ήταν εναντίον του, πράγμα που εκείνος γνώριζε καλά.

23. Σέξτος Εμπειρικός, Πυρρώνειοι Υποτυπώσεις, περίπου 150-210 μ.χ.

Ο Σέξτος Εμπειρικός ήταν Έλληνας γιατρός και φιλόσοφος. Δεν γνωρίζουμε που γεννήθηκε, πρέπει όμως να έζησε και στην Αλεξάνδρεια και στη Ρώμη. Τα κείμενα του είναι πολύ αξιόλογα και άσκησαν αποφασιστική επιρροή μόνο και μόνο γιατί δεν τον ενδιέφερε η φιλοσοφική πρωτοτυπία. Το όνομα του τον τοποθετεί μεταξύ των <<εμπειρικών>> γιατρών. Οι εκτεταμένες περιλήψεις που έκανε σε ανεκτίμητο υλικό άσκησαν τεράστια επιρροή όταν δημοσιεύθηκαν στα λατινικά το 1569, ένα τέταρτο του αιώνα πριν από τη γέννηση του Καρτέσιου.

24. Πλωτίνος, Εννεάδες, 3ος αιώνας μ.χ.

Ο Πλωτίνος, ο σπουδαιότερος από όλους τους πλατωνιστές, δεν θα χρησιμοποιούσε ποτέ τη λέξη<<μυστικιστής>>. Το Μεσαίωνα ,οι άνθρωποι γνώρισαν τον Πλάτωνα κυρίως μέσω του Πλωτίνου. Στις Εννάδες, ο Πλωτίνος συνδυάζει τις ιδέες του Πλάτωνα με εκείνες του Αριστοτέλη και της ελληνικής θρησκείας, προκειμένου να διατυπώσει μια θεωρία που είναι σήμερα γνωστή ως νεοπλατωνισμός. Δεν πρόκειται για μια νεκρή φιλοσοφία και οι ιδέες του Πλωτίνου μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω.

25. Ιερός Αυγουστίνος, Εξομολογήσεις, περίπου 400 μ.χ.

Μέτα τον Ιησού Χριστό και τους Αποστόλους, κανένας άνθρωπος δεν επηρέασε την πορεία του χριστιανισμού όσο ο Αυγουστίνος, επίσκοπος Ιππώνας. Παρόλο που έζησε μόνο εβδομήντα πέντε χρόνια, η ισχυρή παρουσία του κατάφερε να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ παγανιστικής Ρώμης και μεσαιωνικών χρόνων. Ελάχιστοι μπορούν να διαβάσουν τις εξομολογήσεις και να μείνουν ανεπηρέαστοι από την πειστική ειλικρίνεια και την αυτογνωσία του. Ο Αυγουστίνος ενδιαφερόταν πάνω απ’ όλα για το δυαδισμό, πράγμα που τον ώθησε προς τη θρησκεία της μητέρας του.

26. Κοράνι, 7ος αιώνας μ.χ.

Η ισλαμική θρησκεία υπήρχε πριν από το Κοράνι. Αλλά το ισλάμ διαφέρει απ όλες τις άλλες θρησκείες έτσι όπως τις εννοούμε στη Δύση. Είναι ένας τρόπος, μια υποταγή στη θέληση του Θεού όπως αποκαλύφθηκε στον Προφήτη. Ο Προφήτης, όμως, είναι άνθρωπος και δεν διαθέτει θεία δύναμη. Η λατρεία του είναι σοβαρή αίρεση.

27. Μωυσής Μαϊμονίδης, οδηγός των αποπλανηθέντων, 1190

Ο Μωυσής Μαϊμονίδης γεννήθηκε στην Κόρδοβα το 1135 από Εβραίους γονείς. Την εποχή εκείνη επικρατούσε στην Κόρδοβα η φανατική μουσουλμανική αίρεση των Αλμοάδων. Έτσι, η οικογένεια του αναγκάστηκε να εγκατασταθεί στο Κάιρο, όπου ο Μαϊμονίδης εργάστηκε ως γιατρός. Στο τέλος, έγινε ηγέτης των Εβραίων της Αιγύπτου.

28. Καμπάλα, 12 αιώνας μ.χ.

Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται για βιβλίο. Ωστόσο, όσοι έχουν επηρεαστεί από αυτήν, τη θεωρούν βιβλίο. Παρόλο που τη γνωρίζουν λίγοι, έχει ασκήσει τεράστια επιρροή σε όλους μας. Σύμφωνα με την καμπαλιστική σκέψη, τίποτα δεν πρέπει να θεωρείτε δεδομένο. Όλα πρέπει να είναι θέμα εσωτερικής πίστης. Η λέξη Καμπάλα σημαίνει « αυτό που παραλαμβάνεται », δηλαδή την παράδοση.

29. Θωμάς Ακινάτης, Summa Theologiae (σύνοψη της θεολογίας), 1266-1273

Το έργο Summa Theologiae του Θωμά Ακινάτη, που άρχισε να γράφεται 1266 και έμεινε ημιτελές λόγω θανάτου του συγγραφέα του, είναι το κορυφαίο επίτευγμα της μεσαιωνικής θεολογίας. Είναι επίσης η πιο εντυπωσιακή, μεθοδική και πειστική σύνοψη που έγινε ποτέ για ένα τόσο μεγάλο σύνολο γνώσεων. Ο Θωμάς Ακινάτης ήταν ο πιο πολύγραφος φιλόσοφος.

30. Δάντης Αλιγκιέρι, θεία κωμωδία, 1321.

Το ποίημα του Δάντη, σε αντίθεση με ορισμένα κλασικά έργα, δεν έμεινε ποτέ χωρίς αφοσιωμένους αναγνώστες. Η θεία Κωμωδία, παρά τη σαφήνεια και την καθαρότητα της, δεν είναι άμεσα προσιτή στους σύγχρονους ανθρώπους. Σίγουρα οι αναγνώστες την αγάπησαν περισσότερο απ’ όσο το Χαμένο Παράδεισο του Τζον Μίλτον, που είναι γενικά ένα έργο περισσότερο σεβαστό παρά δημοφιλές. Ο Μίλτον είναι τρομακτικός. Ο Δάντης είναι σοβαρός, αλλά περισσότερο ανθρώπινος. Ο πουριτανός, βλέπετε, δεν είχε εφευρεθεί το 14ο αιώνα.

31. Έρασμος Ντεζιντέριους, Μωρίας Εγκώμιον, 1509

Το Ολλανδικό όνομα του Εράσμου ήταν Γκέρχαρντ, και σημαίνει «αγαπημένος». Από εκεί πήρε το όνομα Ντεζιντέριους, το οποίο διάλεξε ο ίδιος γιατί έτσι αποκαλούσε τον πατέρα του. Ο Έρασμος γεννήθηκε το 1466 στο Ρότερνταμ και ήταν εξώγαμο παιδί ενός ιερέα και της ερωμένης του. Πήγε σχολείο στην Ολλανδία και μετά έγινε μέλος της παιδικής χορωδίας της Ουτρέχτης. Στο σχολείο είχε καλές επιδόσεις στα λατινικά, τη γλώσσα που χρησιμοποιούσε για να γράφει. Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, κανείς δεν γνώριζε καλύτερα λατινικά από τον Έρασμο.

32. Νικολά Μακιαβέλι, ο Ηγεμών, 1532

Ο Νικόλα Μακιαβέλι, διπλωμάτης, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, θεωρητικός της πολιτικής και στρατιωτικός σύμβουλος, γεννήθηκε το 1469 στη Φλωρεντία από ξεπεσμένους αριστοκράτες γονείς. Δύο γεγονότα συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σκέψης του : το πρώτο ήταν η εισβολή του Καρόλου Ή της Γαλλίας στην Ιταλία το 1494. Το δεύτερο ήταν η πτώση και εκτέλεση στην πυρά του μεγάλου Σαβοναρόλα. « Οι άοπλοι προφήτες καταστρέφονται πάντα », παρατηρούσε ο Σαβοναρόλα σκυθρωπά, «ενώ οι οπλισμένοι πετυχαίνουν πάντα. Αυτό μπορεί να φαίνεται φυσικό σ’ εμάς. Δεν ήταν, όμως, η γλώσσα του 15ου αιώνα.

33. Μαρτίνος Λούθηρος, η βαβυλωνία αιχμαλωσία της εκκλησίας, 1520

Τα μεγάλα κινήματα ποτέ δεν είναι έργο ενός μόνο ανθρώπου ούτε και αποτελούν την ξαφνική αποκάλυψη όλης της αλήθειας. Εκτός από το Λούθηρο, στην εμφάνιση του προτεσταντισμού έπαιξαν ρόλο πολλοί άνθρωποι. Η μοίρα, όμως, επέλεξε τον Λούθηρο για να ανοίξει το δρόμο.

34. Φρανσουά Ραμπελέ, Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, 1534 και 1532

Οι περιπέτειες του Γαργαντούα και του Πανταγκρυέλ αποτελούνται απο τέσσερα μέρη: τον Πανταγκρυέλ , τον Γαργαντούα ,το τρίτο βιβλίο και το τέταρτο Βιβλίο. Το πέμπτο βιβλίο είναι αμφιλεγόμενο και ανήκει εν μέρει ή καθόλου στο Ραμπελέ.

35. Ιωάννης Καλβίνος, Θεσμοί της χριστιανικής θρησκείας, 1536

Ο Καλβίνος πιστεύει ότι ορισμένοι άνθρωποι, πριν ακόμα γεννηθούν, είναι καταδικασμένοι σε θάνατο και αιώνια τιμωρία, ώστε να δοξαστεί το όνομα του Θεού.

36. Νικόλαος Κοπέρνικος, περί της περιστροφής των ουράνιων σφαιρών, 1543

Η επιρροή του Πολωνού κληρικού και αστρονόμου Κοπέρνικου (1473 – 1543) υπήρξε κρίσιμη και θεμελιώδες, ωστόσο δεν έγινε αντιληπτή από την αρχή. Ο Κοπέρνικος δεν ήταν ο πρώτος που έθεσε τον Ήλιο στο κέντρο του ηλιακού συστήματος, και οι λόγοι για τους οποίους το έκανε είναι σε πολλά σημεία λανθασμένοι. Ωστόσο, το επίτευγμα του ήταν τεράστιο. Το περίφημο βιβλίο του, που δημοσιεύτηκε όταν ήταν ετοιμοθάνατος, δεν μπήκε στη λίστα των απαγορευμένων από τη ρωμαιοκαθολική Εκκλησία την εποχή του θανάτου του, όπως υποθέτουν πολλοί, αλλά 1616. Σβήστηκε από τη λίστα πολύ μετά την επιβεβαίωση της θεωρίας του, 1757.

37. Μισέλ Εκέμ ντε Μοντέν , δοκίμια, 1580

Αρχικά, μπορεί να φανεί περίεργο που ο Μοντέν, ένας τόσο σημαντικός στοχαστής που άσκησε τεράστια επιρροή κατά το 17ο αιώνα, αποκαλούσε το έργο του «αστείο». Ο Μοντέν, όμως, ήταν ένα είδος Σαίξπηρ της πρόζας και θεωρείτε εξίσου μεγάλος. Η σύγκριση μπορεί να ξαφνιάζει, αλλά είναι λογική, αφού ο Μοντέν, ως σχολιαστής της ζωής, δεν επέτρεψε ποτέ στον εαυτό του να παρασυρθεί από τα πάθη, τη φαντασία ή την αγανάκτησή του. Όπως ο Σαίξπηρ, καλύπτει όλες τις πτυχές της ζωής, δεν μπορεί να συμμορφωθεί προς τις συμβάσεις και, παρά τις επιφυλάξεις και το συντηρητισμό του, δεν διστάζει να κάνει υποθέσεις.

38. Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Δον Κιχώτης, 1605(ά μέρος) και 1615(΄β μέρος)

Ο Χοσέ Ορτέγκα ι Γκασέτ, ο μεγαλύτερος Ισπανός κριτικός λογοτέχνης του 20ου αιώνα, γράφει για τον Δον Κιχώτη:
Ο Θερβάντες –ένας υπομονετικός ευγενής που έγραψε ένα βιβλίο –αναπαύεται εδώ και τρεις αιώνες στα Ηλύσια Πεδία απ’ όπου ρίχνει γύρω του μελαγχολικές ματιές και περιμένει να γεννηθεί ένας απόγονος του που θα μπορέσει να τον καταλάβει.

39. Γιόχαν Κέπλερ, η Αρμονία του Κόσμου, 1619

Ο Κέπλερ (1571-1630) γεννήθηκε στο Βάιλ ντερ Στατ της νότιας Γερμανίας και ήταν γιος λουθηρανού ιερέα. Ο Λούθηρος είχε παρατηρήσει οργισμένος ότι ο Κοπέρνικος ήταν ένας «ηλίθιος που θέλει να διαστρέψει όλη την τέχνη της αστρονομίας και να αρνηθεί ό,τι λέει η βίβλος». Αλλά ο Κέπλερ, λιγότερο εγωιστής και οξύθυμος από τόσο παράλογες και συμβατικές ιδέες. Όπως ο Γαλιλαίος, ήταν οπαδός του πυθαγόρειου μυστικισμού και πίστευε ότι το σύμπαν μπορούσε να ερμηνευθεί με μαθητικούς όρους.

40. Φράνσις Μπέικον, Novum Organum (νεο όργανο), 1620

«Ο ευφυέστερος, σοφότερος και πιο μικρόψυχος άνθρωπος του κόσμου;» Έτσι έγραψε ο Αλεξάντερ Πόουπ για τον Φράνσις Μπέικον στο Δοκίμιο για τον άνθρωπο. Το ίδιο πιστεύει σήμερα γι’ αυτόν ο περισσότερος κόσμος.

41. Γουίλιαμ Σαίξπηρ, το πρώτο Folio, 1623

Το πρώτο Folio δημοσιεύτηκε το 1623 και περιέχει και τα 36 έργα του Σαίξπηρ. Δεν είναι εύκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια το μέγεθος της επιρροές του Σαίξπηρ ούτε στην ανθρώπινη συμπεριφορά ούτε στην ανθρώπινη σκέψη. Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο: έκανε αμέτρητους ανθρώπους να κερδίσουν τεράστια χρήματα ποσά, αφού υπάρχει ολόκληρη σαιξπηρικη βιομηχανία. Όπως έγραψε ο εκδότης της σαιξπηρικής Εγκυκλοπαίδειας Όσκαρ Τζέιμς Κάμπελ, «κανένας άλλος συγγραφέας δεν ερέθισε τόσο πολύ τα πιο λαμπρά μυαλά κάθε γενιάς»

42. Γαλιλαίος, Διάλογος Σχετικά με τα Δύο Κύρια Συστήματα του Κόσμου, 1632

Ο Γαλιλαίος (1564-1642) ήταν εμπειρικός επιστήμονας και μαθηματικός πριν γίνει φιλόσοφος, και ό,τι έκανε στη φιλοσοφία ήταν προς όφελος της επιστήμης. Αλλά η επιρροή του στη φιλοσοφία και την επιστήμη υπήρξε τεράστια. Από όλους τους επιστήμονες-επαναστάτες του 16-17ου αιώνα, από τον Κοπέρνικο και μετά, ο Γαλιλαίος ήταν εκείνος που ασχολήθηκε λιγότερο με τα θρησκευτικά πιστεύω και το μυστικισμό. Αλλά η προσήλωση αυτού του αξιοθαύμαστου, περίεργου και αφοσιωμένου ανθρώπου προς την επιστήμη υπήρξε μερικές φορές υπερβολική.

43. Ρενέ Ντεκάρτ (Καρτέσιος), Λόγος Περί της Μεθόδου,1637.

Ο Καρτέσιος(1596-1650) θεωρείτε δικαιολογημένα πατέρας της σύγχρονης φιλοσοφίας και άσκησε τεράστια επιρροή, τόσο άμεσα όσο και έμμεση.

44. Τόμας Χόμπς, Λεβιάθαν, 1651.

Ο μακρόβιος (1588-1679) Τόμας Χομπς, ιδρυτής της αγγλικής πολιτικής και ηθικής φιλοσοφίας, ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα θέματα-όχι μόνο με τη φιλοσοφία, αλλά και τη θρησκεία, τα μαθηματικά, τη λογική, τη ψυχολογία, τη γλώσσα και την οπτική. Ήταν δάσκαλος του πρίγκιπα της Ουαλίας και μετέπειτα βασιλιά Κάρολου ΄Β στο Παρίσι, όταν ζούσε εξόριστος, όπως εκείνος, από την Αγγλία. Γνώριζε ή αλληλογραφούσε με όλα τα μεγάλα μυαλά της εποχής του: τον Γαλιλαίο, στον οποίο χρωστούσε πολλά, τον Καρτέσιο, τον Μπέικον, τον Λάιμπνιτς… Κανένας φιλόσοφος δεν τον ξεπέρασε στη πεζογραφία. Ήταν ποιητικός και αντιλαμβανόταν τη ζωή όχι μόνο ως φιλόσοφος και ψυχολόγος, αλλά και ως ειρηνικός ποιητής.

45. Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς, έργα, 1663-1716
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η επιρροή του Λάιμπνιτς υπήρξε μεγάλη, ουσιαστική και διαρκής. Δεν υπάρχει τομέας της γνώσης στον οποίο να μη συνέβαλε. Για παράδειγμα, ήταν ο πρώτος συγγραφέας που εισήγαγε την έννοια του ασυνείδητου. Με τη μεγάλη ακρίβεια που τον χαρακτήριζε, παρατήρησε ότι μπορεί να διακρίνουμε κάτι χωρίς να το συνειδητοποιούμε εκείνη τη στιγμή.

46. Μπλεζ Πασκάλ, Στοχασμοί, 1670

Ο Μπλεζ Πασκάλ, θρησκευτικός φιλόσοφος, χημικός και μαθηματικός, στήριζε τις απόψεις του στο περίφημο: <<Η καρδία έχει τους λόγους της για τους οποίους η λογική δεν ξέρει τίποτα>>.

47. Μπαρούχ Σπινόζα, Ηθική, 1677

Παρόλο που η ογκώδη αλληλογραφία του δεν είχε άμεσο αντίκτυπο στο κόσμο, όποιος θέλει να κατανοήσει τον Σπινόζα (1632-1677), δεν μπορεί να το πετύχει χωρίς την Αλληλογραφία. Για παράδειγμα, χωρίς τις σημαντικές διευκρινίσεις για πολλά θέματα που δίνει στο φίλο του Χένρι Όλντενμπουρκ (ένα Γερμανό διπλωμάτη που ζούσε στο Λονδίνο ως γραμματέας της Βασιλικής Εταιρίας), η φιλοσοφία του δεν θα ήταν για μας τόσο ξεκάθαρη. Σε αντίθεση με τον Λάιμπνιτς, ο Σπινόζα δεν δίνει το περίγραμμα της μεγαλειώδους φιλοσοφίας του στην προσωπική του αλληλογραφία. Οι επιστολές αυτές, όμως, ρίχνουν ένα πολύτιμο φως στη φιλοσοφία του και είναι, άρα, ανεκτίμητες. Ωστόσο, το αριστούργημα του Ηθική στο οποίο αφιέρωσε πολλά χρόνια-δημοσιεύτηκε μετά το θάνατό του, όπως όλα σχεδόν τα έργα του- είναι η κύρια προσφορά του.

48. Τζον Μπάνιαν, το μεγάλο ταξίδι, 1678-1648

Η κληρονομιά του καλβινισμού δεν ήταν, και δεν θα μπορούσε, τόσο μισητή όσο ο εκφραστής της. Ο πυρήνας της προσπάθειας του ήταν έντονα χρωματισμένος από μια προσωπική εκδικητική μανία προς τους άλλους. Όσο κι αν είχε υποφέρει ο Καλβίνος -και είμαστε σίγουροι ότι υπέφερε- όταν πέτυχε τον έλεγχο της Γενεύης, ήταν σε θέση να νιώσει <<δικαιολογημένα σίγουρος για τη δική του σωτήρια>>.

49. Ισαάκ Νεύτων, Μαθηματικές αρχές της φυσικής φιλοσοφίας, 1687

Ο Ισαάκ Νεύτων (1642-1727) ενδιαφερόταν περισσότερο για την αλχημεία, το γνωστικισμό, τις προφητείες, το έργο του μυστικιστή Γιάκομπ Μποέμ και τη θεολογία, παρά για τα μαθηματικά και τη φυσική. Αυτό το παράδοξο για την πλειοψηφία των ιστορικών της επιστήμης έμεινε άλυτο λόγω της τακτικής να αγνοούνται συστηματικά τεράστια σε όγκο έργα, όπως οι Παρατηρήσεις στις Προφητείες του Δανιήλ, και ιδιαίτερα η σημασία τους.

50. Τζον Λοκ Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση, 1689

Ο Άγγλος Τζον Λοκ (1632-1704) είναι ο πιο άξιος από τους αναμφισβήτητα μεγάλους φιλοσόφους. Η επιρροή του υπήρξε τεράστια.

51. Τζορτζ Μπέρκλεϊ, Πραγματεία για τις αρχές της ανθρώπινης γνώσης, 1710(αναθεωρήθηκε το 1734)

Ο Τζορτζ Μπέρκλεϊ (1685-1753), του οποίου ο <<υποκειμενικός ιδεαλισμός>> ή <<αντιυλισμός>>αντικρούστηκε από εξέχοντες σύγχρονους τους όπως ο Σουίφτ και ο Τζόνσον γιατί πρόσβαλλε την κοινή λογική, άρχισε να καταγράφει τα επιχειρήματα του σε ένα σημειωματάριο. Λίγοι δέχτηκαν πρόθυμα τη θεωρία του ότι δεν υπάρχει ύλη. Ο Τζόνσον, που την παρανόησε, την απέρριπτε κλοτσώντας μια πέτρα και λέγοντας: <<Εγώ την αποκρούω έτσι>>.

52. Τζιανμπατίστα Βίκο, Η νέα επιστήμη,1725 (αναθεωρήθηκε το 1730 και 1744)

Ο Βίκο ήταν γιος ενός φτωχού βιβλιοπώλη που του ενέπνευσε τη δίψα για μάθηση. Με τη συνηθισμένη του ειρωνεία και αδυναμία στους συμβολισμούς, απέδιδε το ενδιαφέρον του για τη φιλοσοφία στο ότι έπεσε από σκάλα στο μαγαζί του πατέρα του όταν ήταν επτά χρονών. Όσο σπουδαίος κι αν υπήρξε, όμως, το περίεργο είναι ότι έγινε γνωστός πολύ μετά το θάνατό του. Ήταν εξαιρετικά τολμηρός και ευφάνταστος. Πρέπει να φαινόταν εκκεντρικός στους ανθρώπους της εποχής του.

53. Ντέιβιντ Χιουμ, Πραγματεία για την ανθρώπινη φύση,1739-1740

Ο Σκοτσέζος Ντέιβιντ Χιουμ (1711-1776) γεννήθηκε στο Εδιμβούργο και ήταν γιος πρεσβυτεριανού μικροκτηματία. Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους του κόσμου και ο μεγαλύτερος αγγλόφωνος συγγραφέας. Το περίεργο είναι ότι δεν υπήρξε ποτέ επαγγελματίας φιλόσοφος. Όταν έκανε αίτηση για την έδρα της Ηθικής Φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου όπου είχε φοιτήσει, απορρίφθηκε.

54. Ντενί Ντιντέρο, Εγκυκλοπαίδεια, 1751-1772

Διαφωτισμός ή Εποχή του Ορθού Λόγου είναι τα δύο ονόματα που δόθηκε στο πνευματικό κίνημα που υποτίθεται ότι ξεκίνησε από την Αγγλία στα τέλη του 17ου αιώνα με το φιλόσοφο Τζον Λοκ και μεσουράνησε στην Γαλλία με τους Βολτέρο, Ντενί Ντιντερό και Ζαν λε ντ’ Αλαμπέρ, ονόματα που δεν ανήκουν σε φιλοσόφους, αλλά συνδέονται με την Εγκυκλοπαίδεια.

55. Σάμιουελ Τζόνσον, Λεξικό της Αγγλικής Γλώσσας, 1755

Λίγοι έχουν δει στο μουσείο τούς δυο τεράστιους τόμους του αυθεντικού λεξικού του δόκτορα Σάμιουελ Τζόνσον.

56. Βολτέρος, ο Αγαθούλης (Καντιντ), 1759

Ο Φρανσουά-Μαρί Αρουέ, γνωστός και ως Βολτέρος, δεν ήταν αυθεντικός στοχαστής, συνοψίζει όμως το Διαφωτισμό περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο συγγραφέα της εποχής του, με εξαίρεση ίσως τον Ντιντερό, εκδότη της Εγκυκλοπαίδειας. Ο Βολτέρος, όμως, είχε ένα μοναδικό χάρισμα να παρουσιάζει τις ανησυχίες των σύγχρονων του διανοουμένων και είναι ίσως ο πιο αντιπροσωπευτικός συγγραφέας μίας εποχής της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Γι’ αυτό και η ιστορική σημασία του είναι τεράστια.

57. Τόμας Πέιν, Κοινή Λογική, 1776

Οι περισσότεροι αναγνώστες θα περίμεναν να βρουν εδώ όχι την Κοινή Λογική του Πέιν, αλλά το βιβλίο του Τα δικαιώματα του Ανθρώπου. Ωστόσο, η Κοινή Λογική αποτέλεσε αναμφίβολα το έναυσμα για την αμερικανική επανάσταση εναντίον του αποικιοκρατικού κατεστημένου και είχε πιο άμεση επίδραση στη ροή των γεγονότων από τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, μια απάντηση στην επίθεση του Μπερκ προς τη Γαλλική Επανάσταση που είχε διαδοθεί πολύ έκτοτε.

58. Ανταμ Σμιθ, Έρευνα για τη Φύση και τα Αίτια του Πλούτου των Εθνών, 1776

Σίγουρα ο Άνταμ Σμιθ (1723-1790) έθεσε τα θεμέλια της επιστήμης των οικονομικών. Ωστόσο, ο Γιόζεφ Σουμπέτερ, ένας πολύ σπουδαίος οικονομολόγος του 20ου αιώνα, έγραψε για το αριστούργημα του Σμιθ ότι <<δεν περιέχει καμία ιδέα, αρχή ή μέθοδο που να ήταν γνωστή το 1766>>. Ίσως να είναι αλήθεια, αλλά δείχνει ότι οι μεγαλύτερες εφευρέσεις και οι καινούριες ιδέες είναι σπάνια πρωτογενείς. Συγκεντρώνονται και εμφανίζονται συνολικά όταν έρθει η εποχή τους. Χωρίς τον Άνταμ Σμιθ, τα οικονομικά δεν θα ήταν αυτό που είναι σήμερα.

59. Εντουαρντ Γκίμπον, η Παρακμή και η Πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, 1776-1787
<<Ένα ασθενικό παιδί παραμελημένο από τη μητέρα του και νηστικό από τη παραμάνα του, από το οποίο δεν περίμενε κανείς τίποτα>>, έγραφε ο Έντουαρτ Γκίμπον για τον εαυτό του στην Αυτοβιογραφία του που δημοσιεύθηκε μετά το θάνατό του. Γεννήθηκε στο Πάντι του νότιου Λονδίνου και ήταν γιος ενός εύπορου μέλους του Κοινοβουλίου. Φοίτησε για ένα διάστημα στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αλλά αποχώρησε απογοητευμένος, αφού <<κυριαρχούσε το ποτό και η προκατάληψη>>. Ασπάστηκε τον καθολικισμό και ο πατέρας του τον έστειλε στην Ελβετία, όπου τον φιλοξένησε ένας καλβινιστής ιερωμένος.

60. Ιμάνουελ Κάντ, Κριτική του Καθαρού Λόγου, 1981 (αναθεωρήθηκε το 1787)

<<Είναι πολύ εύκολο να επισημαίνεις τα λάθη ενός μεγάλου έργου παρά να κάνεις σαφή και πλήρη εκτίμηση της αξίας του>> έγραφε ο Σοπενχάουερ, θαυμαστής του Κάντ. Ορισμένοι θεωρούσαν τον Κάντ ως το μεγαλύτερο σύγχρονο φιλόσοφο, ισάξιο του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Ένα είναι πάντως σίγουρο: από μια άποψη, όλοι οι άνθρωποι είναι καντιανοί, είτε μορφωμένοι είτε όχι. Και μόνο αυτό είναι μεγάλο επίτευγμα.

61. Ζαν Ζακ Ρουσσώ ,Εξομολογήσεις,1781

Το αν άσκησε δικαιολογημένα τόση επιρροή αυτός ο μπερδεμένος, εγωιστής και καβγατζής συγγραφέας είναι υποκειμενικό θέμα. Αυτό που δεν μπορεί να αρνηθεί κανείς είναι ότι η επιρροή του υπήρξε τεράστια. Ελάχιστα αποσπάσματα έργων αναφέρονται τόσο συχνά όσο η περίφημη εισαγωγή του Κοινωνικού Συμβολαίου: <<ο άνθρωπος γεννιέται ελεύθερος, αλλά είναι παντού αλυσοδεμένος>>. Το έργο αυτό, όμως, υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος θα πρέπει να ανέχεται τις αλυσίδες του, ή εναλλακτικά, ότι επειδή οι αλυσίδες εκφράζουν τη γενική βούληση, εγγυώνται την ελευθερία του. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι μπορεί να <<αναγκάζονται να είναι ελεύθεροι>>. Κανείς δεν ξέρει σίγουρα μέχρι ποίο βαθμό το εννοούσε ο Ρουσσώ. Δεν διευκρίνισε ποτέ την αντίφαση αυτή.

62. Έντμουντ Μπερκ, Στοχασμοί για τη Γαλλική Επανάσταση,1790

Λέγεται συχνά ότι ο Μπερκ, ένας από τους πιο δυνατούς στιλίστες της αγγλικής γλώσσας, ήταν και δεινός ρήτορας. Δεν ήταν, όμως, αν το συγκρίνουμε με άλλους.

63. Μαίρη Γούλστονκτραφτ, Υπεράσπιση των Δικαιωμάτων της Γυναίκας.(1792)

Υπήρξαν και άλλες φεμινίστριες πριν από τη Γούλστονκραφτ, αλλά εκείνη ήταν η πρώτη που είχε το σθένος να μιλήσει. Αυτό έγινε γιατί το επέτρεψαν οι συνθήκες. Η Γαλλική επανάσταση δεν είχε γίνει παγκοσμίως αντιπαθής λόγω φοβερής αιματοχυσίας.

64. Γουίλιαμ Γκοντγουιν, Πέρι Πολιτικής Δικαιοσύνης,1793

Έχει πάντα ενδιαφέρον όταν ένας νομοταγής, σοβαρός και συντηρητικός άνθρωπος, για όσους τον γνωρίζουν προσωπικά, προκαλεί την κατακραυγή μίας σημαντικής μερίδας της κοινωνίας, ειδικά όταν η μερίδα αυτή θεωρείται ”κατεστημένο”

65. Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους, Δοκίμιο για την Αρχή του Πληθυσμού,1798 (αναθεωρήθηκε το 1803)

Ο Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους (1766-1834) είναι ο απαισιόδοξος κληρικός που επέμενε πως μόνο η εγκράτεια και ο περιορισμός των γεννήσεων μπορεί να σώσει τον κόσμο από την πείνα και όλες τις φοβερές συνέπειες της. Σίγουρα πολλοί θα απορήσουν όταν μάθουν ότι ο Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους ήταν γιος εύπορου ευγενούς και οπαδού του Γάλλου στοχαστή του Διαφωτισμού Κοντορσέ. Ο πατέρας του Μάλθους είχε επίσης πεισθεί από τα επιχειρήματα του Γκόντγουιν στο έργο του Περί Πολιτικής Δικαιοσύνης.

66. Γκέοργκ Βίλχελμ Φρίντριχ Χέγκελ, Φαινομενολογία του Πνεύματος, 1807

Πολλοί θεωρούσαν τον Χέγκελ μικρό συγγραφέας. Ο Σοπενχάουερ τον αποκαλούσε τσαρλατάνο και φτηνό. Αυτό γινόταν όχι επειδή ο Σοπενχάουερ ζήλευε, αλλά γιατί θύμωνε πραγματικά με τον ύπουλο τρόπο με τον οποίο ο Χέγκελ παρέκαμπτε τον Καντ. Τον ενοχλούσε επίσης η εθνικιστική φιλοσοφία του Χέγκελ.

67. Άρθουρ Σοπενχάουερ, ο Κόσμος ως Βούληση και Παράσταση, 1819

Ο Σοπενχάουερ (1788-1860) επρόκειτο να γεννηθεί στην Αγγλία, γεννήθηκε όμως στο λιμάνι του Ντάντσιχ όπου είχε την επιχείρηση του εκείνη την εποχή ο πατέρας του. Η μητέρα του ήταν μυθιστοριογράφος.

68. Αύγουστος Κοντ, Μαθήματα Θετικής Φιλοσοφίας, 1830-1842

Ο Αύγουστος Κοντ άσκησε τεράστια επιρροή και πολλοί στοχαστές του αιώνα του ασχολήθηκαν σοβαρά μαζί του: Μαρξ, Τζομ Στίουαρτ Μιλ, Τζορτζ Έλιοτ, Τζορτζ Χενρι Λιούς, Τόμας Χάρντι και πολλοί άλλοι, Γάλλοι, Άγγλοι και Αμερικάνοι. Οι περισσότεροι ήταν άνθρωποι που είχαν χάσει λίγο-πολύ την πίστη τους στο χριστιανισμό, αλλά δεν ήθελαν να απαρνηθούν τα πραγματικά του πλεονεκτήματα.

69. Καρλ Μαρί φον Κλάουζεβιτς, περί πολέμου, 1832

Ο Κλάουζεβιτς δεν ήταν φιλόσοφος, αν και πολλοί μελετητές στρατιωτικής ιστορίας τον περιγράφουν ως το “μεγαλύτερο φιλόσοφο του πολέμου”. Αυτός ο στρυφνός Πρώσος άσκησε όση επιρροή άσκησαν πολλοί φιλόσοφοι και, το κυριότερο, ίσως εμπόδισε χιλιάδες άλλους να σκεφτούν καν τη φιλοσοφία ή οτιδήποτε άλλο.

70. Σέρεν Κίρκεγκορ, Είτε-Είτε,1843

Ο Δανός θεολόγος και φιλόσοφος Σέρεν Κίρκεγκορ είναι από τους πέντε-έξι στοχαστές του 19ου αιώνα που επηρέασαν αποφασιστικά τη σκέψη του 20ού. <<Κρίνε τους άλλους με βάση τον εαυτό σου και δεν θα πέσεις πολύ έξω>>.

71. Καρλ Μαρξ-Φρίντριχ Ένγκελς, το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, 1848

Ορισμένοι θα ρωτήσουν γιατί επιλέξαμε το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος και όχι το Κεφάλαιο, το κύριο έργο του Καρλ Μαρξ. Είναι αυτό απάτη; Ίσως. Αλλά θα ήταν επίσης απάτη αν επιλέγαμε το Κεφάλαιο, οι δύο τελευταίοι τόμοι του οποίου εκδόθηκαν σε επιμέλεια Ένγκελς μετά το θάνατο του Μαρξ. Ο σερ Μπέρλιν, που θεωρείται ο καλύτερος μελετητής του Μαρξ, είχε δηλώσει λίγο πριν από το θάνατό του ότι ούτε αυτός είχε τελειώσει τον πρώτο τόμο!

72. Χένρι Ντέιβιντ Θορώ, πολιτική ανυπακοή,1849

Θα ήταν δύσκολο, ίσως και αδύνατο, να καθορίσει κανείς αν άσκησε μεγαλύτερη επιρροή η <<πολιτική Ανυπακοή>> ή το Γουόλντεν. Ο ίδιος ο Χένρι Ντέιβιντ Θορώ ήταν ένας άνθρωπος συνεσταλμένος αλλά ομιλητικός, περιπαικτικός αλλά καλοσυνάτος, απόμακρος αλλά παρών, που απέρριπτε την εξουσία και φοβόταν τις γυναίκες. Η προσωπικότητα του διαγράφεται πιο αδρά στο Ημερολόγιο του, που καταλαμβάνει δεκατέσσερις τόμους.

73. Κάρολος Δαρβίνος, η Καταγωγή των Ειδών,1859

Είναι περιττό να πούμε ότι ο Δαρβίνος ήταν <<παιδί του διαφωτισμού>> και ότι η θεωρία της εξέλιξης ήταν πολύ διαδεδομένη από τον προηγούμενο ήδη αγώνα.

74. Τζον Στιούαρτ Μιλ, Περί Ελευθερίας, 1859

Ο Τζον Στιούαρτ Μιλ έγραφε για τον ωφελιμισμό: <<το δόγμα που αποδέχεται ως βάση της ηθικής τον Ωφελιμισμό ή Αρχή της Μέγιστης Ευτυχίας υποστηρίζει ότι μια πράξη είναι σωστή στο βαθμό που συμβάλει στην προαγωγή της ευτυχίας και λανθασμένη όταν τείνει να παράγει το αντίθετο της ευτυχίας. Με την ευτυχία επιδιώκεται η ευχαρίστηση και η απουσία πόνου. Με τη δυστυχία, ο πόνος και η στέρηση της ευχαρίστησης.>>

75. Χέρμπερτ Σπένσερ, Πρώτες Αρχές,1862

Στην περίφημη νουβέλα η Μονομαχία του Ρώσου συγγραφέα Άντον Τσέχωφ ο αφηγητής περιγράφει ένα νεανικό ειδύλλιο ως εξής:<<αρχίσαμε με φιλία, ήρεμα βράδια, όρκους, Σπένσερ, ιδανικά και κοινά ενδιαφέροντα>>. Αυτό έγινε το 1891 και αποδεικνύει την τεράστια επιρροή του Βρετανού <<φιλοσόφου της επανάστασης>> Χέρμπερτ Σπένσερ(1820-1903). Ο Σπένσερ δεν επηρέασε μόνο την πατρίδα του και την Ευρώπη, αλλά κυρίως την Αμερική. Αυτή ακριβώς η μεγάλη επιρροή κάνει την πτώση του ακόμα πιο δραματική. Σήμερα διαβάζεται και συζητιέται ελάχιστα.

76. Γκρέγκορ Μέντελ, Έρευνες σε Υβρίδια Φυτών,1866

Όταν το άρθρο << Έρευνες σε Υβρίδια Φυτών>> δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα της Φυσιογνωστικής Εταιρίας του Μπριν, δεν το πρόσεξε κανείς.

77. Λέων Τολστόι, Πόλεμος και Ειρήνη,1868-1869

Από πλευράς επιρροής, ο Τολστόι υπήρξε ένας γίγαντας. Μεταρρυθμιστές από όλα τα μέρη του κόσμου έσπευδαν να τον συμβουλευτούν. Ήταν ίσως ο μοναδικός που επηρέασε τον Βιτγκενστάιν, παρόλο που ήταν δυο εντελώς διαφορετικοί τύποι. Ο Τολστόι είναι σεβαστός ακόμα κι από εκείνους που απορρίπτουν κάθε συζήτηση για δικαιοσύνη, καλοσύνη ή αναρχισμό ως επαναστατικές ανοησίες.

78. Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ, Πραγματεία Πέρι Ηλεκτρισμού και Μαγνητισμού,1873

Ο Μάξγουελ δεν πρόλαβε να δει διατυπωμένες τις εξισώσεις που φέρουν σήμερα το όνομά του. Οι επιστήμονες της εποχής του ενδιαφέρονταν για τα συμπεράσματά του και τα μελετούσαν με προσοχή, αλλά δεν τα πίστευαν. Οι θεωρίες του έγιναν δεκτές μετά τον πρόωρο θάνατό του.

79. Φρίντριχ Νίτσε, Τάδε Έφη Ζαρατούστρα, 1883-1885

Ο Φρίντριχ Νίτσε είναι από τους σημαντικότερους στοχαστές της σύγχρονης εποχής. Αγνοήθηκε, όμως, σχεδόν μέχρι το τέλος του αιώνα του. Η τεράστια επιρροή του άρχισε όταν τα έργα του έγιναν περισσότερο γνωστά, δηλαδή λίγο πριν το θάνατο του. Το 1889 ο Νίτσε παραφρόνησε και έχασε οριστικά κάθε επαφή με το περιβάλλον. Δεν έμαθε ποτέ ότι γίνει τόσο διάσημος. Το δημοφιλέστερο βιβλίο του, που θεωρείται και το αριστούργημα του, είναι το ποιητικό πεζό Τάδε έφη Ζαρατούστρα. Το έργο αυτό περιγράφεται και ως <<λογοτεχνικό-φιλοσοφικό πείραμα>>. Όταν πρωτοδημοσιεύτηκε, όμως, αγνοήθηκε.

80. Ζίγκμουντ Φρόιντ, η Ερμηνεία των Ονείρων,1900

Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ συνέβαλε πολύ στην πρόοδο κατά τον 20ό αιώνα. Το έτος 2000 ο Φρόιντ είναι κεντρική μορφή, όπως ο Λοκ ή ο Νεύτων το 1700, ο Βολτέρος το 1800 ή ο Χέγκελ και ο Σοπενχάουερ το 1900.

81. Γουίλιαμ Τζέιμς, Πραγματισμός,1908

Οι Αρχές της Ψυχολογίας είναι ίσως το σπουδαιότερο έργο του Γουίλιαμ Τζέιμς και περιέχει τουλάχιστον τα σπέρματα όλων των επόμενων βιβλία του, όπως Η Θέληση για Πίστη, Τα Είδη της Θρησκευτικής Εμπειρίας: Μελέτη της ανθρώπινης Φύσης και η Σημασία της Αλήθειας. Είναι, όμως, περισσότερο γνωστός από τη φιλοσοφία του πραγματισμού, παρόλο που δεν τον επινόησε αυτός.

82. Άλμπερτ Αϊνστάιν, Σχετικότητα,1916

Αν παριστάνουμε ότι κατανοούμε τη θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν, έχουμε τουλάχιστον μια δικαιολογία: είναι πολύ δυσνόητη. Χρειάστηκαν κάμποσα χρόνια μέχρι να καμφθεί η αντίσταση των φυσικών. Σχετικότητα είναι ο τίτλος του βιβλίου που έγραψε ο Αϊνστάιν για να εξηγήσει στο ευρύτερο κοινό τις δύο θεωρίες του: τη θεωρία της Σχετικότητας και στη συνέχεια τη θεωρία της γενικής Σχετικότητας με την οποία τη συμπλήρωσε ύστερα από πολύ αγώνα και πίεση. Το βιβλίο αυτό εκδόθηκε δεκαέξι φορές και εξακολουθεί να θεωρείτε μια αξεπέραστη εισαγωγή στο θέμα. Δεν μπορούμε, όμως, να πούμε ότι είναι <<απλό>>και εύκολο βιβλίο όπως άρεσε στον Αϊνστάιν να λέει.

83. Βιλφρέντο Παρέτο , Δοκίμια Γενικής Κοινωνιολογίας, 1916

Η επιστήμη (ή τέχνη και επιστήμη) της κοινωνιολογίας άρχισε με τον Αύγουστο Κοντ, που της έδωσε αυτή την ονομασία και ήταν πεπεισμένος για τις δυνατότητές της. Ο Γαλλοϊταλος Βιλφρέντο Παρέτο παρεξηγήθηκε άδικα. Αλλά δεν χρειάζεται να συμπαθείς ένα πρόσωπο ή να εγκρίνεις τη μάσκα που επιλέγει να φορά για να αναγνωρίσεις την αξία του ως στοχαστή. Οι κοινωνιολόγοι, όσο κι αν αποδοκίμαζαν τις φασιστικές διασυνδέσεις του Παρέτο, δεν μπορούν να τον αγνοήσουν. Μαζί με τους Μαξ Βέμπερ και Έμιλ Ντιρκέμ, ο Παρέτο υπήρξε ένας από τους τρεις ιδρυτές της σύγχρονης κοινωνιολογίας.

84. Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, Ψυχολογικοί Τύποι,1921

Ο Γιουνγκ υπήρξε για την ψυχολογία σχεδόν εξίσου σημαντικός με τον Φρόιντ, από τον οποίο πήρε ορισμένες βασικές ιδέες.

85. Μάρτιν Μπούμπερ, Εγώ κι Εσύ,1923

Ο Μάρτιν Μπούμπερ άσκησε τη μεγαλύτερη επιρροή του ξαναλέγοντας τις εβραϊκές ιστορίες που δημοσιεύτηκαν όσο ζούσε και τελικά περιλήφθηκαν στην μεταφρασμένη συλλογή Ιστορίες του Χασιδισμού. Ο Χασιδισμός ήταν ένα κίνημα των Εβραίων της Ευρώπης του 18ου αιώνα που αντλούσε έμπνευση από την Καμπάλα. Ο Μπούμπερ, αν και αναγνώριζε άλλες παραδόσεις, δεν μπορεί παρά να θεωρείτε καβαλιστής. Οι δοξασίες του, που άσκησαν ακόμα μεγαλύτερη επιρροή από τις Ιστορίες, προβάλλονται στο μυστικιστικό αριστούργημα του Εγώ κι Εσύ.

86. Φραντς Κάφκα, Η Δίκη 1925

Η Δίκη του Φραντς Κάφκα δημοσιεύτηκε λίγο μετά τον πρόωρο θάνατό του, παρά τη ρητή επιθυμία του να καούν όλα τα έργα του. Αλλά ο στενός του φίλος και προικισμένος μυθιστοριογράφος Μαξ Μπροντ έκρινε -και πολύ σωστά- ότι το έργο του ήταν πολύ σημαντικό για να χαθεί.

87. Καρλ Πόπερ, Η Λογιή της επιστημονικής ανακάλυψης,1934

Ο Καρλ Πόπερ ήταν, και είναι ακόμα, ένας από τους πιο πολυσυζητημένος ανθρώπους της αποχής του. Η Λογική της Επιστημονικής Ανακάλυψης είναι το πρώτο βιβλίο και θεωρείτε το αριστούργημά του.

88. Τζων Μέυναρντ Κέυνς, Η Γενική θεωρία της Απασχόλησης, Του Τόκου και του Χρήματος,1936

Ο Άγγλος οικονομολόγος και μαθηματικός Τζων Μέυναρντ Κέυνς (1883-1946) έχει δύο κοινά σημεία με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν: λίγοι άνθρωποι κατανοούν τα γραπτά τους, ενώ η επιρροή τους ήταν μεγάλη και δεν έχει αποτιμηθεί ακόμα πλήρως.

89. Ζαν Πολ Σαρτρ , το Είναι και το Μηδέν,1943

Από όλους τους θεωρούμενους μεγάλους φιλοσόφους, μόνο ο Ζαν-Πολ Σαρτρ ξεχώρισε στην εποχή του ως θεατρικός συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, ακτιβιστής και κριτικός λογοτεχνίας. Γι’ αυτό συνήθιζαν να τον αποκαλούν <<μοναδικό φαινόμενο>>.

90. Φρίντριχ φον Χάγιεκ , Ο Δρόμος προς τη Δουλεία, 1944

Ο Αυστριακός οικονομολόγος, επίδοξος φιλόσοφος και ψυχολόγος Φρίντριχ φον Χάγιεκ γεννήθηκε 1899 στη Βιένη και προερχόταν από οικογένεια διανοουμένων -ο πατέρας του ήταν φυσικός και βοτανολόγος. Αφού έγινε διάσημος ως οικονομολόγος στην υπηρεσία της αυστριακής κυβέρνησης, μετά τον πόλεμο, στο πανεπιστήμιο του Σικάγο (όπου μεταξύ των φοιτητών του ήταν και ο Φρίντμαν). Αν κι η ατμόσφαιρα στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου ήταν εντελώς αντικεϊνσιακη, τελικά επικράτησαν οι ιδέες του Κέινς και το όνομά του Χάιεκ έμεινε κάμποσα χρόνια στην αφάνεια.

91. Σιμόν ντε Μποβουάρ, Το Δεύτερο Φύλο,1948

Το φεμινιστικό δοκίμιο της Σιμόν ντε Μποβουάρ εκδόθηκε αρχικά στο Παρίσι, σε δύο τόμους. Μετά την Υποταγή των Γυναικών του Τζον Στιούαρτ Μιλ, αποτελεί μέχρι σήμερα το καλύτερο και πιο φιλοσοφικά ισορροπημένο βιβλίο για την απελευθέρωση της γυναίκας.

92. Νόρμπερτ Βίνερ, Κυβερνητική,1948 (αναθεωρήθηκε 1961)

Σε σχέσει με τη σπουδαιότητά του, το όνομα του μαθηματικού Νόρμπερτ Βίνερ δεν ακούγεται σήμερα παρά μόνο μεταξύ των ειδικών. Ο Βίνερ έγινε διάσημος γιατί καθιέρωσε τη λέξη Κυβερνητική. Αυτή, η λέξη, όμως, είναι πολύ γνωστή από το μαθηματικό που τη χρησιμοποίησε πρώτος. Ακόμα και μεγάλα λεξικά ή εγκυκλοπαίδειες που δίνουν τον ορισμό της λέξης κυβέρνησης αναφέρουν σπάνια τον ίδιο το Βίνερ. Ο θεμελιώδης πραγματισμός για τον οποίο θα ήθελε να τον θυμούνται ενοχλεί αρκετούς σύγχρονους φιλοσόφους των επιστημών, που δεν τους αρέσει να αμφιβάλλουν ποτέ για τη χρησιμότητα του έργου τους, πράγμα που έκανε πάντα ο Βίνερ.

93. Τζορτζ Όργουελ, 1984, 1949

Η αντί-ουτοπία του Όργουελ, ένα μέρος όπου όλα είναι φρικτά, με τίτλο 1984, σχεδιάστηκε το 1943 με τον τίτλο ο Τελευταίος Άνθρωπος στην Ευρώπη. Δεν αποτελεί πάντως πικρόχολη αντίδραση στην κατάρρευση του λόγω της φυματίωσης. Ο Όργουελ πέθανε από φυματίωση το 1950, πριν φτάσει καν τα πενήντα.

94. Γεώργιος Ιβάνοβιτς Γκουρτζίεφ , Οι Ιστορίες του Βεελζεβούλ στον Εγγονό του, 1950

Πριν από τριάντα χρόνια, δώδεκα από εμάς περάσαμε κάμποσα χρόνια στην κεντρική Ασία και αναπλάσσαμε τη Δογματική από προφορικές παραδόσεις και από τη μελέτη αρχαίων ενδυμασιών, λαϊκών τραγουδιών και ορισμένων βιβλίων. Η Δογματική υπήρχε συνεχώς, ενώ η παράδοση διακοπτόταν. Ορισμένες ομάδες και κάστες της αρχαιότητας τη γνώριζαν, αλλά ήταν ατελής. Οι αρχαίοι απέδιδαν μεγάλη σημασία στην μεταφυσική…

95. Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, Φιλοσοφικές Έρευνες,1953

Ο Αυστριακό φιλόσοφος και μαθηματικός Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, που παραιτήθηκε απο την πλούσια κληρονομία του πατέρα του, τοποθετούσε την ποίηση και τη θρησκεία πάνω από τη φιλοσοφία και συμβούλευε τους αγαπημένους του μαθητές να μην σπουδάσουν φιλοσοφία, έφερε την επανάσταση στη φιλοσοφική σκέψη του 20ού αιώνα.

96. Νόαμ Τσόμσκι, Συντακτικές Δομές, 1957

Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι διάσημος στην Αμερική για τρεις λόγους. Κι ενώ δεν ενθάρρυνε ποτέ τη σύνδεση αυτών των τριών πλευρών της σκέψης του, ο πειρασμός αποδείχθηκε ακατανίκητος.

97. Τ.Σ.Κουν, Η Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων,1962 (αναθεωρήθηκε 1970)

Η Δομή των Επιστημονικών Επαναστάσεων, μαζί με τις Κύριες Τάσεις, υπήρξαν ένα από τα σημαντικότερα ακαδημαϊκά βιβλία του 20ού αιώνα. Λέγεται ότι υπήρξε επίσης ο χειρότερος εχθρός του Κουν, γιατί ήταν ένας ιστορικός που κατα βάθος πίστευε στην<<Επιστημονική Πρόοδος>> .

98. Μπέτυ Φρίνταν, Το Γυναικείο Μυστήριο 1963

Η Μπέτι Φρίνταν γεννήθηκε το 1921 στο Ιλινόις, την καρδία της συντηρητικής Αμερικής. Αρχικά σπούδασε ψυχολογία, κάτι που ταίριαζε απόλυτα σε μια γυναίκα που έμελλε να πυροδοτήσει την επανάσταση των γυναικών στην Αμερική και αργότερα αλλού. Οι καιροί είχαν ωριμάσει και η Φρίντα προχωρούσε.

99. Μάο Τσε Τουνγκ, η Σκέψη του Μάο, 1966

Σήμερα μιλάμε σπάνια για τη Σκέψη του Μάο, το κόκκινο βιβλιαράκι που κυκλοφόρησε κατά εκατομμύρια το 1966, την εποχή της καταστροφικής Μεγάλης Πολιτιστικής Επανάστασης του Προλεταριάτου. Η κυκλοφορία του, όμως, δεν περιοριζόταν στην Κίνα. Το βιβλίο αυτό προκάλεσε μάχες στα ναυπηγείο του Λονδίνου και συνέβαλε στον ξεσηκωμό φοιτητών σε όλο τον κόσμο. Δεν αμφισβητείται ούτε η επιρροή του στο Γαλλικό Μάη το ’68, κάτι που, μεταξύ άλλων, προκάλεσε τη βίαιη αντίδραση της δεξιάς και μια γενική απέχθεια προς την επαναστατική δράση.

100. Μπ. Φ. Σκίνερ, Πέρα απο την Ελευθερία και την αξιοπρέπεια,1971

Ο ψυχολόγος Μπ. Φ. Σκίνερ, που γεννήθηκε στην Πενσιλβανία το 1904, πίστευε περισσότερο στο αποτέλεσμα της ανταμοιβής παρά της τιμωρίας. Έγραφε στο απλοϊκό του μυθιστόρημα Walden Two ( Γουόλντ εν Νο2): <<Όταν επιτυγχάνεται η επιστήμη της συμπεριφοράς, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση σε μια προγραμματισμένη κοινωνία>>. Με άλλα λόγια, χρειαζόμαστε μια διαφορετική γλώσσα για να συζητάμε πιο αποτελεσματικά τέτοια ζητήματα για την κοινωνία, αλλά δεν την έχουν βρει.

Τα εκατό βιβλία με τη μέγιστη επιρροή στην πορεία της ανθρωπότητας Martin Seymour-Smith Εκδ. Φυτράκη

Culture and the Death of God

By Terry Eagleton

Two or three centuries ago, most of the common people of Europe believed in God, while a small bunch of intellectuals were convinced this was a delusion. For some of these scholars, however, it was a delusion of a mightily convenient kind. Religious faith played a key role in maintaining social order, and so was not to be brutally exposed as bogus. The truth can be wantonly destructive, and not everyone is tough-minded enough to take it. Voltaire was famously anxious about the effects of his own religious scepticism on his domestic servants. Plenty of Victorian agnostics clambered into a pew in the belief that behaving as though there was a God would keep society on the rails. As Friedrich Nietzsche was among the first to recognise, an increasingly secular civilisation had killed God off; but it had disowned its act of deicide and pretended he was still alive.

There is a similar doublethink in our own time, but it is now freedom, not God, which is at stake. Rarely has the idea of freedom been so popular in practice and so disdained in theory. Almost everyone assumes that they are free, except for a small band of neuroscientists and geneticists for whom neural firings or inherited genes lie at the root of everything we do, including our sentimental attachment to the myth of free will. For them, as Julian Baggini remarks in this excellent book, “consciousness is just the noise made by the firing of neurons”. Like the closet atheists of Victorian England, however, these people continue to choose from menus, vote Lib Dem or select posh schools for their children, for all the world as though they were possessed of the very liberty they deny. For them, social existence is one enormous fiction, in which we suspend our theoretical disbelief in free will and pitch in with the deluded, freedom-loving masses for the sake of a quiet life.

Yet some of the versions of freedom these scientists throw out are not worth having in the first place. No reputable philosopher for a very long time has taught that when we decide to put the cat out, we make something called a conscious act of will a millisecond before we rise from our armchairs. To say that I downed the glass of Scotch freely is to say that nobody was holding a gun to my head. It is to describe a situation, not report on an inner experience. Free will in this sense is most certainly a myth, and one, as Baggini points out, that was scarcely known to the thinkers of antiquity. He might have added that for a medieval thinker such as Thomas Aquinas, the will is a matter of love and desire, not of steel-hard determination.

Equally vacuous is the idea that freedom consists in a total absence of constraint, as in the callow postmodern cult of “options” (the future, one postmodern thinker excitedly remarked, will be just like the present, only with more options). On this theory, the individual confronts a range of possibilities with complete freedom to decide among them. The only problem with this, as Baggini argues, is that such an individual would not be a human subject at all. We decide what to do on the basis of our values, beliefs, temperament, conditioning, predilections and the like – which is to say that it is we who decide, not some blank space. To be entirely free of such constraints would mean that you had no basis at all on which to choose.

What, however, if our beliefs and desires lead us to act in a way that feels inevitable? Can we still be free if we could not have acted otherwise? Baggini is surely right to claim that we can. In fact, most of the things that matter – being in love, composing a superb sonata, detesting Piers Morgan, feeling horrified by the slave trade – have a smack of inner necessity about them, as this book argues in a perceptive chapter on art. What define the self most deeply are the sort of commitments from which we could not walk away even if we tried. The point, however, is that we don’t want to. Freedom from such engagements would be no freedom at all. True liberty lies in being able to realise such a self, not shuck it off.

Most critics of free will assume too readily that it draws on a disreputable idea of human autonomy. To be free is to be absolved from all determining influences – to be self-generating, self-dependent and absolutely self-responsible. This is not so much a philosophical theory as American ideology. A belief in absolute responsibility is one reason why so many Americans languish on death row. The truth is that without an enormous amount of dependency – on our parents, culture, language, nature and so on – we could never achieve the mildest degree of independence. Freedom is not a question of being released from the forces that shape us, but a matter of what we make of them. The world, however, is now divided down the middle between off-the-wall libertarians who deny the reality of such forces, and full-blooded determinists such as the US convict Stephen Mobley, who 20 years ago tried to avoid execution for the murder of a pizza store manager by claiming that it was the result of a mutation in his monoamine oxidase A gene. It wasn’t the smartest way to appeal to a jury of citizens likely to endorse Oprah Winfrey’s view that “we’re responsible for everything that happens to us”.

Men and women aren’t authors of themselves, as a character in Shakespeare’s Coriolanus remarks of its proud protagonist, but neither are they slaves of their genes. When Richard Dawkins describes human beings as “survival machines – robot vehicles blindly programmed to preserve the selfish molecules known as genes”, his language is redolent of neoliberal capitalism as well as the scientist’s laboratory. To see people in this demeaning way is simply the flipside of the idealising talk of pure autonomy. If the former captures something of the bleak reality of the marketplace, the latter belongs to the heady rhetoric that helps to legitimate it.

Some neuroscientists imagine they have dispatched the idea of freedom to the outer darkness by mapping the unconscious processes underlying our conscious decisions. If they were not so allergic to Freud, who speaks of unconscious intentions, they might recognise that this is as much stale news as many another supposedly novel insight. Anyway, as this book asks, why should free choices be exclusively conscious ones? A great many factors conspire to shape our decisions, some rational and some emotional, some cultural and some temperamental, some conscious and some not.

A lot of neuroscience seeks to reduce decisions to behaviour in the brain. But we act according to reasons as well as neurological causes, and reasons are a question of meaning, which in turn involves the inescapably creative business of interpretation. No doubt this is one reason why meaning isn’t exactly a hot topic in the laboratories these days. The primary model of human creativity is language, which, like art, dismantles the distinction between freedom and necessity. Grammars constrain what it is possible for us to say, but they also generate utterances that can’t simply be read off from them. Language isn’t productive because of some transcendent principle or ghost in the linguistic machine that overrides its constraints. On the contrary, a certain self-surpassing is built into the system itself.

For most people, Freedom Regained will seem like a kind of Maginot line, defending a territory that is not under attack. This, however, is because the new enemies of freedom are not much evident in everyday life. They are mild-mannered, soft-spoken men and women in senior common rooms, not wild-eyed dictators raving through public address systems. Among its other virtues, the book reveals how many of these soft-spoken types engage in one of the oldest of all debating devices: setting up a straw man of the concept under fire so as the more conveniently to bowl it over. It is just what Dawkins does with God.

• Terry Eagleton’s Culture and the Death of God is published by Yale. To order Freedom Regained: The Possibility of Free Will for £11.99 (RRP £14.99) visit bookshop.theguardian.com or call 0330 333 6846. Free UK p&p over £10, online orders only. Phone orders min p&p of £1.99.

In conversation with El Pais (Claudi Pérez), the complete (long) transcript

Claudi Pérez, of El Pais, inteviewed me in our Athens apartment last week. Here is the article that emerged recently in El Pais. The complete, unedited, transcript (in English) follows:

Why do all the interviews of you I have read begin with a question about how are you if it is clear, as I see, that you are really ok?

I suspect journalists assume that I am somehow downhearted now that I am not in the ministry. But I didn’t enter politics as a career. I entered politics to try to change things. There is a price to pay if one tries to change things.

What is the price?

The disdain of the establishment. The deep feelings of loathing by the vested interests one must dislodge to make a difference. They felt threatened. If you enter politics with an uncompromising position, you cop it.

You say that you have to change things. In these 6 months, do you have the feeling that you did?

Absolutely. Why are you here? You are here because something changed. There was a government that was elected to negotiate hard on the basis of a line of argument that wasn’t considered acceptable in the eurozone. At the same time, history necessitated it. So you have an unstoppable force striking an immovable object. The immovable logic is the irrationality of the Eurogroup and the unstoppable force is history. The result is a great deal of heat and noise… Hopefully there will be some light too.

I was reading your book, about your daughter… And then I was doing some numbers. The bailout will finish in 2018. Then the supervision will be there until Greece pays back the majority of its loans: the average maturity is 32 years. So the ex troika, now quadriga, and the men in black, will be here in Athens till your grandchildren will be adults. How do you deal with this?

Let’s not call them the ex troika anymore. It’s the troika again. We gave them the chance to become “the institutions”, to legitimize them. But they insisted in behaving like the illegitimate troika of the past five years.

Didn’t you kill the troika?

Well, we got rid of them here in Athens. Now they are back: the troika is back. They could have acted as legitimate institutions. But they seem to have a clear preference to act as the troika of lenders. It’s their choice.

But they’ll be here until 2050, when your grandchildren will be adults.

No, they won’t. Because this agreement doesn’t have a future. It is continuing the extending and pretending charade: extending the crisis with new unsustainable loans, and pretending that this solves the problem… It can’t go on forever. You can fool the people and the markets for a short period of time, but in the end you can’t fool them for fifty years. Either Europe changes, and this process is replaced by something more democratic, and durable, manageable, humanistic. Or Europe will no longer exist as a Monetary Union.

What do you expect for the next 6 months? We expect a 3rd bailout agreement in mid-August.

This is a program designed to fail. And so it will fail. It’s not easy for an architect to build a solid building, but it’s easy for him or her to construct a building that will collapse. Anyone can do it. It was planned to fail, because, let’s face it: Wolfgang Schauble is not interested in an agreement that works. He categorically stated that he wanted to redesign the eurozone and part of that redesign is that Greece should be thrown out of the eurozone. I think that he is completely mistaken but nevertheless this is his plan and he is a very powerful player. One of the great fallacies at the moment is to present the deal imposed on our government on 12th July as an alternative to Schauble’s plan. I see things differently: This deal is a part of the Schauble plan. Of course, this is not the conventional wisdom.

So do you expect a Grexit?

I hope not. But what I expect is a lot of noise, as I said: delays, failure to meet unreachable targets, more recession, political dead ends. And then things will come to head and Europe will have to decide whether to go ahead with Schauble’s plan or not.

But which is your central scenario? Is Schauble condemning Greece to go out?

You can see that there is a plan being implemented and which is in progress. Today we have read that Schauble wants to sideline the Commission and to create something like a Budget commissioner who oversees the ‘rules’ that strike down national budgets, even if a country is not under a program. In other words: to turn every country into a program country! One of the great successes of Spain in the middle of the crisis was that you avoided a full MoU (and only had a limited one stemming from the bank recapitalization program). Schauble’s plan is to put the troika everywhere, in Madrid too, but especially in… Paris!

So Paris is the final game.

Paris is the larger prize. It’s the final destination of the troika. Grexit is used to create the fear necessary to force Paris, Rome and Madrid to acquiesce.

Is it to sacrifice Greece for saving Europe?

Think of it as a ‘demonstration effect’: this is what will happen to you if you don’t fully submit to the Troika. What happened in Greece was definitely a coup. The asphyxiation of the Government through the liquidity squeeze, a series of denials of any serious debt restructuring… What was astonishing is that we kept coming to them with proposals which they refused seriously to discuss, they were insisting that we do not make them public and, at the same time, they leaked that we had no proposals. Any independent observer watching this would agree that they were never interested in a mutually beneficial agreement. By imposing the liquidity squeeze, they forced the economy to shrink so as to blame it on us… We had constantly to make payments to the IMF which where scheduled along with disbursements which never came through. So they kept doing this, delaying any agreement, until we run out of liquidity. Then they gave us an ultimatum under the further threat of bank closure. This was nothing but a coup. In 1967 there were the tanks and in 2015 there were the banks. But the result is the same in the sense of having overthrown the Government or having forced it to overthrow itself.

And for Europe as a whole?

Nobody can be free even if one person is a slave. That is Hegel’s well known master-slave paradox. Europe has to pay serious attention to it. Spain cannot prosper, or be free, or sovereign or democratic if its prosperity hinges on another member state being denied growth, prosperity or democracy.  

Rajoy has said that if Spaniards vote for parties like Podemos, we will be like Greece in the coming months.

I remind you that Mitt Romney’s Presidential campaign in 2012 was run also on the basis of that ‘if Obama wins, the US will become like Greece’. So Greece has become a football on the feet of politicians of the right who try to scare their population. This is the great utility of Greece for the Grexit policy of Dr Schauble.

Do you think that Podemos could have damaged Greece because the fear of the political contagion?

I would never say that Podemos is a problem for us. Even if Podemos didn’t exist, the forces of regression in Europe would have used fear because, let’s face it: whenever a province of an empire rebels, the emperor and his minions feel obliged to make an example of those who make a dash for liberty. Maybe Podemos intensified this process but, in reality, we had no alternative: we had an economy caught in a large deflation spiral, no credit even for profitable businesses, no investment except for some speculation.

The previous government was adopting increasing degrees of authoritarianism, shutting down the state’s own radio and television stations. This self-defeating austerity drive, which leads to further losses in income, further debt in order to keep fueling this beast of austerity, can only be kept going by curtailing democracy. So what alternative did we have?

The Greeks voted for us not because they didn’t know we would be treated in a hostile way, but because they had had enough. Whatever happens in Spain, in France, in the Baltics, in Portugal, we had a duty to our people to say: We believe in Europe and we’re going to say to Europeans that we owe them money, we want to repay, but we cannot repay from incomes that keep shrinking. “If you keep squeezing us in this inhuman, irrational manner, you will lose your money and we will lose our country.”

Now, there comes a time when you simply need to say and do what is right, and if Europe as a whole chooses to punish us for it, because it is not ready to accept the truth, then we have no alternative but to say to them: “We are doing our best and we hope you find it in yourselves to do your best too!”

I think that is a uncontroversial: your ideas about austerity and debt relief, everybody says you are right.

If you were talking to me in January it would not have been so. The only reason why now this is not controversial anymore is because we struggled for six months. For those who say to me we failed, these six months were in vain, I say “No we did not fail”. Now we have a debate in Europe which it’s not just about Greece, it’s about the continent. A debate we would have not had otherwise. A debate which is worth Greece’s, our continent’s, weight in gold.

But politics is about results. You called the first and second bailout like the Versailles Treaty. How would you define the third?

The Eurozone began life in 2000. It was badly designed and we realized that, or we should have realized that, in 2008 when Lehman Brothers collapsed. From 2009-2010 we have been in complete denial as official Europe has been doing precisely the wrong thing. This is a European phenomenon, it is an Europe-wide problem. Little Greece, 2% of Eurozone’s GDP, elected a government that raised issues crucial for all of Europe.  After 6 months of struggles we had a major setback, we lost the battle. But we won the war of changing the debate. And this is a result!

The debate is the result?

Certainly! I cannot quantify this result for you. I cannot tell you how many billons it is worth. But some things are not measured in terms of prices but in terms of their value.

You had a plan B, with a parallel currency, but Tsipras didn’t want to press the button, to summarize the story.

He is the prime minister, it was his call. My job, as his financial minister, was to provide the best tools I could and it was his decision whether he chose to use them or not. That is what matters. There were good arguments to utilize these tools and there were arguments for not pressing the button.

When you closed the banks, did you think at that moment that you must press the button?

I clearly thought that we should have reacted in kind when the Eurogroup closed the Greek banks and I have stated this for the record. But this is what collective decision making is all about. It means you have an inner cabinet that decides. I tabled my recommendation but I was in a minority. I respected the decision of the majority and acted according to it, as a team player ought to. This is how democracy and governments work and I fully accept it.

But can this plan B still being implemented?

Let’s separate two things. There was a Plan B, which, in fact, we called Plan X, in contrast to the ECB’s 2012 Plan Z, as reported in the Financial Times some time ago. Plan X was a contingency plan for responding to aggressive acts by the ECB, the Eurogroup and so on. Then there was a quite separate design for a new payments system using the tax office’s interface. This system, as I explained in a recent article in the Financial Times, is something that should have been implemented anyway. I think Spain might benefit from implementing it to, or Italy for example. Countries lacking a central bank can potentially benefit from this efficient way of creating more liquidity, and more effectively dealing with multilateral extinguishment of arrears between the state and its citizens, but also among citizens.

So, let’s keep these two ‘plans’ separate. The payment system could, and should, be implemented tomorrow. Plan X is now, I think, part of history because it was intended as a response to aggressive acts that would have as their objective to make us surrender during the negotiations. Now that we have surrendered, it has become part of economic history.

Tsipras said in the parliament before the vote, after the referendum, that there was no alternative to the packages, but I think with this plan you are saying to the people that there is an alternative to the package.

My political thinking, from a very young age, was shaped by a principled, intellectual opposition to TINA – to the neoliberal logic that There Is No Alternative. This opposition shaped me from the time I lived in Britain under Margaret Thatcher who launched TINA. My political thinking was always directed at countering… TINA. I even concocted an alternative, saying that I believe not in TINA but in TATIANA: That Astonishingly There Is AN Alternative! So I would never accept the view that there was no alternative. I would accept that a prime minister, considering all the alternatives, opts for the least bad alternative. We can have a debate on whether his was the least bad, or optimal, alternative. But the proposition that there exists no alternative is constitutionally alien to every fibre of my body and mind.

Let me ask you about your rhetoric: mafia, criminals…

I never used the word Mafia

Terrorism, fiscal waterboarding…

Fiscal waterboarding: I am very proud of this term. It is a precise, an accurate description of what has been happening for years now. What is waterboarding? You take a subject, you push his head in the water until he suffocates but, at some point, before death comes you stop. You pull the head out just in time, before asphyxiation is complete, you allow the subject to take a few deep breaths, and then you push the head again in the water. You repeat until he… confesses. Fiscal waterboarding, on the other hand, is obviously not physical, it’s fiscal. But the idea is the same and it is exactly what happened to successive Greek governments since 2010. Instead of air, Greek governments nursing unsustainable debts were starved of liquidity. Facing payments to their creditors, or meeting its obligations, they were denied liquidity till the very last moment just before formal bankruptcy, until they ‘confessed’’; until they signed on agreements they knew to add new impetus on the real economy’s crisis. At that moment, the troika would provide enough liquidity, like they did now with the 7 billion the Greek government received in order to repay the… ECB and the IMF. Just like waterboarding, this liquidity, or ‘oxygen’, is calculated to be barely enough to keep the ‘subject’ going, without defaulting formally, but never more than that. And so the torture continues with the effect that the government remains completely under the troika’s control. This is how fiscal waterboarding functions and I cannot imagine a better and more accurate term to describe what has been going on.

On my use of the word ‘terror’, take the case of the referendum. On the 25th of June we were presented with a comprehensive proposal by the troika. We studied it with an open mind and concluded that it was a non-viable proposal. If we signed it, we would have definitely failed within 4-5 months and then Dr. Schäuble would say “See, you accepted conditions you could not fulfill”. The Greek government cannot afford to do this anymore. We need to reclaim our credibility by only signing agreements we can fulfill. So I said to my colleagues in the Eurogroup, on the 27th, that our team convened and decided that we could not accept this proposal, because it wouldn’t work. But at the same time, we are Europeanists and we don’t have a mandate, nor the will or interest, to clash with Europe. So we decided to put their proposal to the Greek people to decide.

And what did the Eurogroup do? It refused us an extension of a few weeks in order to hold this referendum in peace and instead they closed down our banks. Closing down the banks of a monetized economy is the worst form of monetary terrorism. It instills fear in people. Imagine if in Spain tomorrow morning the banks didn’t open because of a Eurogroup decision with which to force your government to agree to something untenable. Spaniards would be caught up in a vortex of monetary terror. What is terrorism? Terrorism is to pursue a political agenda through the spread of generalized fear. That is what they did. Meanwhile the Greek systemic media were terrorizing people to think that, if they voted No in the referendum, Armageddon would come. This was also a fear-based campaign. And this is what I said. Maybe people in Brussels don’t like it to hear the truth. If they refrained from trying to scare the Greek, then I would have refrained from using this term.

My point is the rhetoric calling criminals to IMF, as Tsipras did, is not good for the results of the negotiation. And with this rhetoric it is difficult.

He didn’t call the IMF criminal. Let’s be precise. He talked about a criminally negligent program that imposed upon Greeks a monumental crisis, including a humanitarian emergency. Which is exactly what the Greek ‘programs’ fo 2010 and 2012 were. But let me add an important point here: We did not turn up the ‘sharpness’ of our rhetoric (e.g. Tsipras’ remark) until late June. From 25th of January until late June we had been negotiating in good faith while the troika was not. We had been exceptionally mild and polite, in the face of incredible hostility and denigration. We went into each Eurogroup meeting with good proposals, suggesting to them that we should all agree on two or three major reforms immediately (e.g. tax evasion and corruption, a new tax authority independent of politics but also of the oligarchy). They rejected our overtures and they threatened us with cessation of the negotiations if we dared make our proposals public, while they were leaking at the same time to the Financial Times that we had no proposals. They insisted on a denigrating, endless round of ‘technical’ discussions while asphyxiating our economy. They behaved abominably while we continued to respond with solid arguments and in a highly civilized fashion.

And we sat there and took it, month after month. We never stopped compromising. By late June, our Prime Minister had met them 9/10ths of the way. And what did they do? They backtracked even from their own positions, insisting on 25th June, for example, that VAT on hotels should rise to 23%! This was an act of aggression. At that point we decided, very reasonably, to tell the truth, to talk about their program’s criminal negligence, to allude to their fiscal waterboarding. At some point the truth needs to be told. Europeans are losing trust in the EU because of their wall of lies and propaganda which presents itself in the form of nuanced terminology, when in reality what is happening is a complete violation of the basic rules of logic, of the EU Treaties, of polite behaviour and of democracy.

But then why did Tsipras accept it?

You should interview him if you wish to put questions to him. It is not right that I should answer on anyone else’s behalf, especially my Prime Minister.

In the Eurogroup, some ministers portrayed you like difficult to predict, luxurious way of life, many photos… What do you think when you hear this type of portrait?

It is not true. Nobody said anything like that in the Eurogroup. They may very well have said such things outside the Eurogroup, I would neither know nor care. Everybody, in the end, gets judged by the quality of their public narratives. I will leave you and your readers to pass judgment on their demeanour. We all need to be judged by our voters, by the people of Europe. In my case, I have a clear conscience. After the third Eurogroup I posted on my website my interventions in all three meetings. Read them and tell me if I was unpredictable, impolite, whatever. In my estimation, my interventions were clear, economically beyond reproach, and constructive. Readers can read them and judge.

Do people understand your pictures on Paris Match for example? Do you think that people that have voted Syriza, which is a left party, understand this type of pictures?

Well, you want to walk around with me on the streets of Athens and see what people say to me about all this? Our people are not bothered by any of this, even though I said it clearly that the Paris Match aesthetic was terrible and I regret accepting to do the photoshoot. You may not believe me but, when I accepted, I didn’t know what Paris Match was – it is not the kind of press I ever knew much about. I asked to see the article’s text before agreeing to do the photoshoot. The text was fine and so I made the mistake to agree to the photoshoot. I rushed home for it and only had 15 minutes to spare. Danae, my wife, told me it felt like a bad idea but I was already committed and so I decided to do it quickly, rushing from one ‘set’ to the next before leaving for a meeting with the Prime Minister. It was my mistake to have accepted it and I have apologized for it. But all this talk about Paris Match and its photoshoot had one purpose: to ensure that my message, especially the rational criticisms of Europe’s ways, gets drowned in ugly pictures and toxic noise.

What are you going to do about your political career?

Politics should not be a career. I am a member of the Parliament and extremely honored by the trust vested in me by voters. My commitment to them when I entered politics last January was that I will stand my ground and fight along their side for democracy and prosperity in Greece but also throughout Eyrope. I’m here for the course, I´m not going anywhere.

You are an academic, a professor and author of really good books like the Minotaur. Did you like the politics, what you saw in Brussels?

I certainly didn’t like what I saw in Brussels and I don’t think any European would like it if they had the chance to see it for themselves. But this is what we have, that is the EU we have, and we have to fix it. The worst enemy of democracy is citizens who say this is a terrible system but I’m not prepared to do anything to change it.

Why don’t you have allies in the Eurogroup? I mean, nor France, nor Italy, Spain, Ireland… Countries that at the beginning, with Syriza, had positive thinkings and at the end there were 18 against 1.

What you have to understand is that this 18-1 balance in the Eurogroup is an illusion. The 18 are divided very significantly in three groups. The very tiny, tiny minority who believe in austerity. The largest group of countries don’t believe in austerity but imposed austerity on their own people. And then there is another group of countries that neither believe in austerity nor practise it – e.g. France. But they fear that if they support us openly then austerity and the troika will come their way.

What is your relationship with Schäuble, de Guindos and maybe Dijsselbloem?

No relationship could have existed with Dijsselbloem. This is not just because he is so intellectually lightweight but, primarily, because he is untrustworthy. For example, he chose to lie to me in my first Eurogroup about procedure. It is one thing to disagree with the Eurogroup President. It is quite another thing to have him lie to you about gravely important procedures. On the other hand, Schäuble and de Guindos are two colleagues that I very much enjoy talking to, at a personal level. Our conversations were often tough but they were also interesting exchanges. As an academic, there is nothing more interesting than interesting exchanges. Our disagreements were serious but, at personal level, there was mutual respect and a useful exchange of ideas was had. The problem is that when you put all these people together in the Eurogroup, because of the catastrophically bad institutional design of the Eurogroup, you end up with governance failure that damages Europe. So, in a different context, institutional framework, I am sure that with colleagues like de Guindos and Schäuble our working relationship would have ended up producing tastier fruits.

Coming back to the question about Spain. What are the lessons of Greece for Spain? The Spanish government has said that if people vote for Podemos, problems will come and Spain will become Greece after a few months.

I think that the people of Spain need to look at the economic and social situation in Spain and base the judgment on what their society needs, independently of what is happening in Greece, France… The danger of becoming Greece is always there and will materialize if you keep repeating the same mistakes that were imposed on Greece. Punishing one proud nation in order to put fear in another is not what Europe should be about. It is not the Europe we signed up for, not the Europe that González had signed for or Papandreou, or Giscard d’Estaing, or Helmut Schmidt etc. We need to recover the sense of being Europeans and finding ways of recreating the dream of shared prosperity with democracy. The idea that fear and loathing are going to be the creators of the new Europe is an idea that is going to lead us headlong to a postmodern 1930s. I believe that the people of Spain and of Greece know exactly what the 1930s did to them.

You said once that the legacy of Thatcher was financialization, malls and Tony Blair. And I ask you, what is the legacy of Merkel, of her leadership?

Europe is in the process of turning from a realm of shared prosperity, which is how we imagined it, into an iron cage for our peoples. I hope that Mrs Merkel decides that this is not a legacy she wants to leave behind.

ΛΟΓΟΚΛΟΠΙΑ ΚΑΙ ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑ

Του ποιητή Ντίνου Σιώτη (Καθημερινή της Κυριακής, 13.4.2014)

​Η​ ανατριχίλα τού να κλέβεις. Η χαρά τού να οικειοποιείσαι κάτι που δεν είναι δικό σου, κάτι που ανήκει σε κάποιον άλλον. Η γλύκα της αμαρτίας. Η μεγαλομανία αναγνώρισης για κάτι που δεν το αξίζεις. Εδώ είναι η ρίζα της λογοκλοπίας, η οποία ήταν σε έξαρση το 2013. Ο ποιητικός κόσμος δοκιμάστηκε από επιδημία λογοκλοπής τον περασμένο χρόνο. Στο έγκυρο και έγκριτο περιοδικό Poetry, με έδρα το Σικάγο, η Ruth Graham πρόσφατα δημοσιεύει άρθρο για τούτο ακριβώς το θέμα: τα πολλά κρούσματα ποιητικής λογοκλοπής που καταγράφηκαν και πιστοποιήθηκαν το 2013 στη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστραλία, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Οχι ότι έχει μείνει πίσω η Ευρώπη. Συχνά πυκνά διαβάζουμε ότι στη Γερμανία, την Ισπανία, τη Γαλλία και αλλού, όχι μόνο ποιητές και πεζογράφοι, αλλά και πανεπιστημιακοί και πολιτικοί και δημοσιογράφοι κλέβουν διατριβές, βιβλία και ιδέες και τις πλασάρουν για δικές τους. Το αποτέλεσμα; Αφού αποκαλυφθούν, οι λογοκλόποι ρίχνονται στην πυρά, εξοστρακίζονται από το σινάφι, επιστρέφουν βραβεία, χάνουν τις δουλειές τους. Διαβάζουμε στο άρθρο της Ruth Graham για έναν ποιητή στην Αγγλία, τον Christian Ward, που πήρε ένα ποίημα της Paisley Rekdal, το άλλαξε κάπως και το δημοσίευσε σαν να ήταν δικό του. «Ηταν προφανές ότι το έργο ήταν μια απάτη και όχι ένα εννοιολογικό παιχνίδι. Αυτό εξόργισε την ποιήτρια. Εάν είχε απλώς κλέψει το ποίημά της και το δημοσίευε με το δικό του όνομα, θα την ενοχλούσε λιγότερο. Οταν είδε ότι ο λογοκλόπος ήθελε να συμμετάσχει στη δημιουργία ενός πράγματος που είχε φτιάξει μόνη της και να ισχυριστεί ότι ήταν δικό του, αισθάνθηκε κατά κάποιο τρόπο βιασμένη», γράφει η Ruth Graham.

Οι λογοκλόποι ποιητές λένε ότι φταίει η διακειμενικότητα, η μετακειμενικότητα και η υπερκειμενικότητα. Επίσης αναφέρονται και στην Conceptual Poetry, κίνημα σχετικά πρόσφατο, που γεννήθηκε στις παράγκες των Ανθρωπιστικών Σπουδών και που προσδιορίζεται ως είδος «μη-δημιουργικής γραφής». Στο κίνημα αυτό o σφετερισμός χρησιμοποιείται από τους λογοκλόπους ως μέσο για τη δημιουργία νέων «έργων». Στην Ελλάδα, όταν αποκαλύπτεται κάποιος «κλέπτων οπώρας», δεν ανοίγει ρουθούνι. Αυτό το θέμα, του μη ανοίγματος ρουθουνιού, πραγματεύεται με αδιάσειστα στοιχεία ομάδα νέων δοκιμιογράφων και ποιητών στο πρώτο τεύχος του τολμηρού λογοτεχνικού περιοδικού «Νέο Πλανόδιον». Και είναι να τρίβεις τα μάτια σου βλέποντας την ατιμωρησία την οποία απολαμβάνουν οι λογοκλόποι στη χώρα μας: γνωστός καθηγητής πανεπιστημίου (χρημάτισε και πρύτανης), που έκλεψε άρθρο συναδέλφου του από το εξωτερικό, είναι σήμερα βουλευτής! Πασίγνωστος ποιητής, που έχει κλέψει ολόκληρα ποιήματα ξένων ποιητών από πολλές γλώσσες, είναι σήμερα καθηγητής κολεγίου! Γνωστός δημοσιογράφος, που έγραψε «μυθιστόρημα» που δεν ήταν δικό του, παραμένει δημοσιογράφος-σταρ, μέλος της ΕΣΗΕΑ! Και οι τρεις πιάστηκαν στα πράσα!

Γίνεται ολοένα και πιο έκδηλο ότι η λογοκλοπία είναι αποδεκτή στην Ελλάδα, αφού ακόμη και το βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω» δόθηκε πριν από μερικά χρόνια σε συλλογή που ανήκε σε ποιητή του οποίου μεγάλο μέρος του δημοσιευμένου έργου του είναι προϊόν λογοκλοπής. Και αυτό σε βάζει στον πειρασμό να σκεφτείς: μήπως ούτε καν τα μέλη της επιτροπής κριτών του «Διαβάζω» διαβάζουν ποίηση;

Στον πολιτισμένο κόσμο η αποκάλυψη της λογοκλοπής είναι ο απόλυτος εξευτελισμός του συγγραφέα. Στη χώρα μας, όμως, οι λογοκλόποι δεν καλούνται να λογοδοτήσουν. Αντί τιμωρίας, χαίρουν εκτίμησης και τυγχάνουν συμπαράστασης, μια και υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας, ένα πλέγμα προστασίας και ατιμωρησίας, αποτελούμενο από διευθυντές εφημερίδων, δημοσιογράφους, πανεπιστημιακούς, κριτικούς λογοτεχνίας, εκδοτικούς οίκους, εκδότες και διευθυντές λογοτεχνικών περιοδικών. Προς τι αυτή η διαπλοκή; Γιατί προστατεύονται οι λογοκλόποι; Τι κερδίζουν οι προστάτες; Μ’ αυτόν τον τρόπο οι εκδοτικές και πανεπιστημιακές δυνάμεις της χώρας, καταμεσής της κρίσης, διαφυλάσσουν και προστατεύουν το πολιτισμικό αγαθό που λέγεται «λογοτεχνικό έργο»; Ετσι διαμορφώνουν τα νέα ήθη;

Ο sui generis ποιητής ενώ, λογικά, θα έπρεπε να κρύβεται από ντροπή ως σίριαλ λογοκλόπος, στην Ελλάδα θριαμβολογεί σαν ήρωας για το έργο του, διευθύνει περιοδικό για την ποίηση, είναι στέλεχος μεγάλου εκδοτικού οίκου και αρθρογραφεί σε διάφορα έντυπα, βγάζοντας τον Σεφέρη ανεπαρκή μεταφραστή, τον Ρίτσο δειλό κομφορμιστή, τον Ελύτη ακροδεξιό, τους Αραγκόν και Χικμέτ ρηχούς, ενώ μέμφεται και τη Δημουλά που συνεχάρη νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό. Δεν είμαστε, άραγε, άξιοι καλύτερων ποιητών;

Πηγή 1: http://www.kathimerini.gr/762122/article/politismos/8eatro/2013-etos-logoklopias-kai-atimwrhsias

Πηγή 2: Φάκελος Λογοκλοπή @ http://neoplanodion.gr/

Man Booker Prize announces 2015 longlist

29 July 2015

The longlist, or ‘Man Booker Dozen’, for the £50,000 Man Booker Prize is announced today, Wednesday 29 July 2015.

This year’s longlist of 13 books was selected by a panel of five judges chaired by Michael Wood, and also comprising Ellah Wakatama Allfrey, John Burnside, Sam Leith and Frances Osborne. The judges considered 156 books for this year’s prize.

This is the second year that the prize, first awarded in 1969, has been open to writers of any nationality, writing originally in English and published in the UK.  Previously, the prize was open only to authors from the UK & Commonwealth, Republic of Ireland and Zimbabwe.

The 2015 longlist, or Man Booker ‘Dozen’, of 13 novels, is:

Author (nationality) – Title (imprint)

Bill Clegg (US) – Did You Ever Have a Family (Jonathan Cape)

Anne Enright (Ireland) – The Green Road (Jonathan Cape)

Marlon James (Jamaica) – A Brief History of Seven Killings (Oneworld Publications)

Laila Lalami (US) – The Moor’s Account (Periscope, Garnet Publishing)

Tom McCarthy (UK) – Satin Island (Jonathan Cape)

Chigozie Obioma (Nigeria) – The Fishermen (ONE, Pushkin Press)

Andrew O’Hagan (UK) – The Illuminations (Faber & Faber)

Marilynne Robinson (US) – Lila (Virago)

Anuradha Roy (India) – Sleeping on Jupiter (MacLehose Press, Quercus)

Sunjeev Sahota (UK) – The Year of the Runaways (Picador)

Anna Smaill (New Zealand) – The Chimes (Sceptre)

Anne Tyler (US) – A Spool of Blue Thread (Chatto & Windus)

Hanya Yanagihara (US) – A Little Life (Picador)

 

Chair of the 2015 judges, Michael Wood, comments:

‘We had a great time choosing this list. Discussions weren’t always peaceful, but they were always very friendly. We were lucky in our companions and the submissions were extraordinary. The longlist could have been twice as long, but we’re more than happy with our final choice.

‘The range of different performances and forms of these novels is amazing. All of them do something exciting with the language they have chosen to use.’

The judges were struck by the international spectrum of the novels, with the longlist featuring three British writers, five US writers and one apiece from the Republic of Ireland, New Zealand, India, Nigeria and Jamaica. Marlon James, who currently lives in Minneapolis, is the first Jamaican-born author to be nominated for the prize. Laila Lalami, now based in Santa Monica but born in Rabat, is the first Moroccan-born.

One former winner, Anne Enright, is longlisted. The Irish writer won the prize in 2007 with The Gathering. She is joined by two formerly shortlisted British writers: Tom McCarthy (2010, C) and Andrew O’Hagan (1999, Our Fathers, and longlisted for Be Near Me, 2006). US author Marilynne Robinson has been shortlisted for Man Booker International Prize twice, in 2011 and 2013.

There are three debut novelists on the list: Bill Clegg, Chigozie Obioma and Anna Smaill.

Four independent publishers are on the list, with Garnet Publishing and Pushkin Press appearing for the first time.

 

The shortlist and winner announcements

The shortlist of six books will be announced on Tuesday 15 September at a press conference at the London offices of Man Group, the prize’s sponsor.

The 2015 winner will then be announced on Tuesday 13 October in London’s Guildhall at a black-tie dinner that brings together the shortlisted authors and well-known figures from the literary world. The ceremony will be broadcast by the BBC.

 

The leading prize for quality fiction in English

First awarded in 1969, the prize is recognised as the leading prize for high quality literary fiction written in English. Its list of winners features many of the literary giants of the last four decades: from Salman Rushdie to Hilary Mantel, Iris Murdoch to Ian McEwan.

The rules of the prize changed at the end of 2013, to embrace the English language ‘in all its vigour, its vitality, its versatility and its glory’, opening up to writers beyond the UK and Commonwealth. Salman Rushdie commented at the time: ‘I think it’s a really great thing that finally we’ve got an English language prize that doesn’t make a distinction for writers who are writing from a particular country.’

Earlier this month the Booker Prize Foundation also announced a change to the Man Booker International Prize, which has become an annual award celebrating fiction in translation.  The newly configured prize will focus on the finest in translated fiction published in the UK, and sees an increased annual prize purse of £52,000, which will be split equally between the winning author and translator.

 

Winning the Man Booker Prize

The shortlisted authors each receive £2,500 and a specially bound edition of their book. The winner will receive a further £50,000 and can expect international recognition. Last year’s winning novel, The Narrow Road to the Deep North by Richard Flanagan, has sold 300,000 copies in the UK and almost 800,000 worldwide.

Following her second win in 2012, Hilary Mantel topped the UK Nielsen BookScan chart with the sales of Bring up the Bodies, her sequel to Wolf Hall which won in 2009. Sales of her winning novels together exceeded a million copies in their UK editions. The BBC’s television adaptation and the theatre adaptations by the Royal Shakespeare Company of both novels have been widely praised. Other winning novels have gone on to have second or third lives as stage and screen adaptations;  examples include Schindler’s Ark (directed by Steven Spielberg as Schindler’s List), The Remains of the Day and The English Patient.

© The Booker Prize Foundation